Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

“Chen” so‘zi “xizmatkor”,  “qul”, jumladan, “uy quli” ma'nosini 
anglatgan.  “Min” so‘zi birga qo‘shib ishlatilganda, ehtimol, butun 
mehnatkash xalqni, og‘ir qullik, qaramlik Sharoitida yashagan 
jamoalarni anglatgan bo‘lsa kerak.  
Faylasuf  Men - Szining ijtimoiy-siyosiy asarida (miloddan 
avvalgi IV - III asrlar) saqlanib qolgan ma'lumotlar bu davrning 
xo‘jalik va ijtimoiy tuzumiga tavsif beradi. Ayrim shohlarning ustun 
bo‘lishi va hokimlik qilish uchun olib borgan o‘zaro urushlari 
mehnatkash xalq ommasi gardaniga g‘oyat og‘ir yuk bo‘lib tushgan. 

---

 
 
269
Sin davlati tashkil topgan davrga kelib alohida “boylar”  tabaqasi 
paydo bo‘ladi. Ular yirik mulk (yer) ga ega bo‘lib, savdo ishlarida faol 
ishtirok etganlar. Xitoy manbalarining xabar berishicha, o‘sha davrda 
boylar ko‘payib, Sin Shixuandi o‘z poytaxtida savdoni taraqqiy 
ettirish uchun ularning 120 mingga yaqin oilasini poytaxtga ko‘chirib 
keltirgan. Bu raqam mubolag‘a bilan aytilgan bo‘lishi ham mumkin. 
Savdo va sudxo‘rlik rivojlanishi sinfiy ziddiyatlarning kuchayishiga 
sabab bo‘ladi. Sinfiy kurashning keskinlashuviga yo‘l qo‘ymaslik 
uchun ijtimoiy islohot loyihalari ilgari surildi. Mazkur loyihalar 
hukmron amaldorlar sinfi manfaatlarini birinchi navbatda, savdogar 
tabaqa manfaatlarini yuz berishi mumkin bo‘lgan ijtimoiy larzalardan 
qo‘riqlashni maqsad qilgan. Sinfiy ziddiyatlarning keskinlashuvi 
hukmron sinf - quldorlar sinfining yashashi va boyishiga jiddiy xavf 
tug‘dirgan. Ijtimoiy islohot o‘tkazishga urinishlar shiddatli sinfiy 
kurashni kuchsizlantira olmadi. Amaldorlar yer egaligining o‘sishi va 
savdoning rivojlanishi natijasida irrigatsiya shahobchalarini saqlab 
qolish, shuningdek, mamlakatni ko‘chmanchilardan mudofaa qilish 
zarurati yuzaga keldi. Markazlashgan kuchli davlatni tiklash hamda 
butun mamlakat uchun mustahkam va yagona davlat apparati barpo 
qilishni talab etardi. Ana shu munosabat bilan miloddan avvalgi VI 
asrdagi falsafiy asarlarda davlatni idora qilish tamoyillari vujudga 
keladi hamda alg‘ov-dalg‘ovlar davridan keyin mustabid tuzumni 
tiklash zarurligi ko‘rsatiladi. Masalan, faylasuf Men - Szi 
dehqonchilik ustidan davlat nazorati o‘rnatilishini tavsiya qiladi. 
Jumladan, qishloq xo‘jaligini yuksaltirish uchun imperatorlarga 
irrigatsiya choralarini ko‘rish xususida ko‘rsatma beradi.