Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

miloddan avvalgi VI asrda paydo bo‘lib, unga vidaxi (hozirgi Bihar) 
kshatriylaridan bo‘lgan Vardxamana asos soldi. 28 yoshida u o‘gay 
ota xonadonini tashlab ketib, o‘rmonda umr kechirdi va tarki dunyo 
qilib, haqiqatga erishishga intildi. U oddiy hayot tarzidan voz kechib, 
o‘zini azob-uqubatlarga duchor qilib, ochlik va tashnalik bilan 
badanini chiniqtirdi. Hindiston viloyatlarida targ‘ibot ishlarini yuritdi 
va atrofiga ko‘plab muridlar to‘pladi. Hindistonning uzoq o‘lkalarida 
ham uning ta'limot markazlari paydo bo‘ldi. U 80 yil yashadi. Yangi 
ta'limot asoschisini Maxavira, ya'ni “buyuk qahramon” yoki Jina - 
«g‘olib» deb atay boshladilar. Bunday faxriy unvon alohida hurmat-
e'tiborga sazovor bo‘lgan diniy murabbiylarga berilardi. Yangi 
ta'limot nomi - jaynizm jina iborasidan kelib chiqdi. Rohiblar kabi 
hayot kechirgan yangi din namoyondalari qatoriga ko‘p sonli oddiy 
hayot kechiruvchilar, ya'ni mol-mulki va oilasidan judo bo‘lmagan, 
jaynizm rasm-rusumlariga amal qiluvchilar qo‘shildilar. Vaqt o‘tishi 
bilan bu ta'limot Hindistonning nafaqat madaniy, balki ijtimoiy 
hayotidagi muhim hodisaga aylandi. 
Dunyoda keng tarqalgan buddizm dinining kelib 
chiqishi Gautama nomi bilan bog‘liq. U avvalo 
oddiy fuqaro sifatida hayot kechirgan bo‘lsa, so‘ng tarki dunyo qilib, 
asketlar turmush tarzini qabul kiladi. Hayotni kuzatish, o‘rganish va 
chuqur mushohada qilish oqibatida u Budda, ya'ni «bilimli», 
«ma'rifatli» nomini oladi. Gautama - Budda o‘z tarafdorlarini to‘rt 
muqaddas haqiqatni anglashga da'vat etib, unga erishish yo‘llarini 
bayon qiladi. Ya'ni u e'tiqod, to‘g‘ri fikr, to‘g‘ri so‘zlash, to‘g‘ri xatti-
harakat, halol yo‘l bilan tirikchilik qilishni tashviq etgan. 
Buddizm boshqa diniy-falsafiy ta'limotlar singari shimoliy-
Sharqiy Hindistonga, avvalo, Magadxaga yoyildi. Og‘ir kasta 
cheklashlariga qarshi chiqqan, tug‘ilishidan boshlab insonlar orasida 
tenglikka chaqirgan bu din yangi ijtimoiy pillapoyaning quyiroq 
pog‘onasini egallagan savdogar va badavlat vayshiylarga ma'qul 
bo‘ldi. Buddizm kshatriylar uchun ham mos edi. 
Sidxartxa Gautama Budda nomi bilan tanildi. Aslida, u qudratli 
Shakya qabilasi boshlig‘ining o‘g‘li bo‘lib, dunyo lazzatlaridan voz 
Ilk buddizm va 
uning asoslari. 

---

 
 
233
kechib, darveshlarcha hayot kechirgan. Budda miloddan avvalgi 563