Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Kolin Xey  “globalizatsiya”sida uni “obyekt yoki buyum” emas 
deb yozadi. Bu fikr o‘zini o‘zi oqlay olmadi. Kuperning 
globalizatsiya haqidagi tanqidlaridan biri butun dunyo bo‘ylab muhim 
masalalarning e’tibordan chetda qolayotganligidir. Masalan o‘zaro 
tarkibiy aloqalardagi sarmoya bozorlarining yopiqligicha 
qolayotganligi. Afrika hududidagi tarixiy jarayon bosqichma bosqich 
izolyatsiya holatida emas balki har xil tarqoq holatlarda kechgan. 
Boshqa so‘z bilan aytganda transchegaraviy aloqalar shuningdek 
insonlarning va kapitalning rivojlanishi bir tekisda ketmaydi. Bundan 
tashqari hozirda mavjud tijorat tarmoqlari ilgaridan amalda bo‘lganligi 
ta’kidlanadi, masalan Gollandiya Ost-Indiya kompaniyasining XV 
asrdagi Osiyo, Yevropa, Janubiy Afrikada mavjud aloqasi kabilar.  
Globalizatsiyaning rivojlanishidagi bu turli qarashlar ayniqsa 
tarixchilar orasida keng tarqalgan. Tarixchilarning globalizatsiya 
jarayonlarini chuqur o‘rganishlari tarixni rivojlanishiga sabab bo‘ldi 
va globalizatsiya jarayoni uzoq tarixiy jarayon ekanligi isbotlandi 
lekin uning ko‘pgina qirralari hali ochilmagan. Globalizatsiyaning 
turli ko‘rinishlari (siyosiy, iqtisodiy, madaniy) mavjud bo‘lib u olimlar 
tomonidan turlicha o‘rganiladi. Turli nuqtai nazar natijasida 
globalizatsiya rivojlanadi beqarorlashtiradi, tengsizlikka olib keladi. 
Tarixchilarning havotiriga ko‘ra globalizatsiyaning tez rivojlanishiga 
qaraganda uning kuchi yolg‘iz emas.  
Birinchi globalizatsiya oqimi (globalistlar) ni milliy davlat, milliy 
madaniyat, milliy iqtisodga tenglashtirib ta’kidlashsalar ham, u o‘z 
mazmunini yo‘qotgan emas. Bu yo‘nalish “postsceptik” sifatida 
ma’lumdir. Tarixchilarga esa ikkinchi va uchinchi oqim yo‘nalishlari 
ma’qul keladi. Bu borada tarixchi Robbi Boberdson ham ajoyib 
izlanishlar olib bordi, u “oqim” so‘zini metafora sifatida ishlatib 
globalizatsiyani davrlarga bo‘lib o‘rgangan. Roberdsonning 
o‘rganish davrlari 1750, 1850 va XX asrning oxirini o‘z ichiga oladi.  

---

 
 
21
 Tarixchi  Peter Sterns o‘zinig “Jahon tarixidagi asosiy