Microsoft Word islom hazorasi ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
2
Masalaning asl mohiyatini o‘rganadigan bo‘lsak, ana shu iztirob va bezovtaliklarning 
ildizlari g‘arbning jilvagar hazorasiga, hozirgi paytda ota-onalarni qo‘rquv va xavotirga 
solayotgan axloqsizlikka, u yerlarda amal qilayotgan zararli falsafiy g‘oya va maslaklarga 
bog‘liq ekanligi yaqqol namoyon bo‘ladi. Oqibatda, iqboliga ko‘ra mutaassib bo‘lgan, o‘z 
eshiklarini ruhiy olamga (metafizikaga) yopib tashlagan, haqiqatni faqat jism fani, 
moddiy hayotga bog‘lab qo‘ygan hazoraning siri fosh bo‘lib, misi chiqib qolyapti. Chunki 
bu hazora yaratilishni tasodif, tabiat, vosita va darvinchilik nazariyasi yordamida dalillab 
keldi. g‘arbliklar uchun moddadan o‘tadigan kuch yo‘q. Hayot tarzlarini tartibga soluvchi 
gunoh tarozilariga o‘rin qoldirilmagan. Hammaning fikri-yodi yashash uchun kurashda, 
pul topishda, o‘zidan kuchsizni ezib-yanchib, uning manfaatiga tajovuz qilishda. 
G‘arb hazorasi qandaydir bo‘shliqda paydo bo‘lgan emas. U g‘arbning Andalusiya va 
boshqa islomiy o‘lkalar orqali Islom hazorasi bilan bog‘lanuvidan paydo bo‘lgan. Yunon 
falsafasi avvaldan Islom mutafakkirlari va faylasuflariga yaxshi ma’lum edi. Cherkovning 
qattiq ta’qiblariga qaramay, g‘arbning ilm toliblari arablardan yunon falsafasini naql qilib, 
yozib olib o‘rganishga kirishdilar. Keyinroq ularning fikri rivojlanib, cherkov da’vat etgan 
ilm va ma’rifatga xilof haqiqatlarni anglab yeta boshladi. 
Oyoqqa turib olgan yangi g‘arb uyg‘onishi (Renessansi) ikki xil yo‘nalishda: yunon 
falsafasining moddiy-butparast yo‘nalishi hamda din va uning kishilariga bo‘lgan 
dushmanlik kayfiyati orqali rivoj topdi. Moddiy asoslarga suyangan g‘arb hazorasi dinni 
jamiyat hayotidan batamom siqib chiqarib, uning o‘rniga mutloq hokimiyatini o‘rnatishga 
kirishdi. Din g‘arbliklar ustidan o‘z ta’sirini yo‘qota boshladi.
Ammo bu bilan ham insoniyat o‘z baxtini topa olmadi. Aksincha, o‘zining juda tuban 
ketganini, dinni mag‘lub etib, qattiq tanazzulga yuz tutganini sezib qoldi. Jamiyatda 
chuqur, shomil bezovtalik paydo bo‘ldi. Hozirga kelib, g‘arbning ilg‘or fikrli kishilari 
odamlarning hayoti, tashvish va mashaqqatlarini yengillatish, ularda ruhiy va hissiy 
xotirjamlikni ta’minlash uchun albatta ilohiy bir nizom, samoviy din nihoyatda zarurligini 
anglab yetishdi. 
Umuman, hozir mutloq ko‘pchilik yo‘qotgan, mosuvo bo‘lgan diniy ruhoniyatini topishni 
istaydi. Ammo kufr va moddiyunchilik daraxtlari chuqur ildiz otib, mevaga kirgan paytda 
bu ruhoniyatni topish oson bo‘larmikin? 
Bugungi kunda g‘arb mamlakatlari o‘z hazoralari yetkazgan zararni yengilatish uchun 
dindan istifoda etish haqida o‘ylab qolishdi. Bu yo‘lda cherkovlar qavmni yana o‘z 
bag‘riga chorlash uchun hamma imkoniyatlarni ishga solyapti. Minglab missionerlar 
huvillab qolgan ibodatxonalarni to‘ldirish maqsadida dunyoning hamma burchida izg‘ib 
yurishibdi. Millionlab nusxada kitoblar, gazet-jurnallar tarqatilyapti. Ammo jilov din va 
axloq kishilari qo‘lidan allaqachon chiqib ketgan. 
Kommunizm g‘oyasi ham insoniyatni to‘g‘ri yo‘ldan chalg‘itib, boshiga cheksiz kulfatlar 
soldi. Uning kasofatidan inson va uning ruhiy-psixologik barqarorligi o‘rtasidagi ziddiyat 
kuchayib ketdi. Bu g‘oya insondan Allohga va oxirat kuniga bo‘lgan aqidasini tortib oldi, 
uni ming yillar mobaynida tan olib kelingan umumbashariy axloqiy qadriyatlardan 
mosuvo qildi. Kommunizm kishilarga farovon va to‘kin hayot va’da qilgan bo‘lsa-da, 
uning ham fuqarolardagi turli ijtimoiy-ruhiy xavf va bezovtaliklarni bartaraf etishga kuchi 
yetmadi. Oqibatda, g‘arbliklar o‘z hazoralarining ruhiy va axloqiy nochor ekaniga bugun 

---

Islom hazorasi. Ahmad Muhammad