Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ZAMAXSHARIY, Abul Qosim Mahmud ibn Umar ibn Muhammad (1075-1144) - 
tilshunos, shoir, mu’taziliylar nazariyotchisi, faqih. "Jorulloh" - "Allohning qo‘shnisi", 
"Butun dunyoning ustozi", "Xorazm faxri" nomlari bilan ulug‘langan. Xorazmning 
Zamaxshar qishlog‘ida tug‘ilgan. Otasi rahbarligida savod chiqarib, Gurganjda, Buxoroda 
ilm olgan. Bir necha yil xorazmshohlar saroyida xizmat qilgan. 1118 y.dan butun umrini 
ilm-fanga bag‘ishlagan. Ikki marta haj safarida bo‘lgan. Ko‘hna Urganchda vafot etgan. 
Z arab tili, adabiyot, geografiya, tafsir, hadis va fiqhga oid 50 dan ortiq asar yaratgan, 
ularning 20 ga yaqini saqlanib qolgan. Uning Qur’on tafsiriga bag‘ishlangan "Qur’on 
haqiqatlari va uni sharxdash orqali so‘zlar ko‘zlarini ochish" ("Al-Kashshof an haqoiq it-
tanziyl va uyun-il-aqoviyl fi vujuh it-ta’viyl) asari mashhurdir. 1132-1134 ylarda 
Makkada yozilgan bu kitob qisqacha "Kashshof" deb ataladi. Mu’taziliylik ruhidagi bu 
asarda Z Qur’onning yaratilgani g‘oyasi ifodalangan. Tavhid (yakkaxudolik) 
tushunchasini, Alloh sifatlarini mu’taziliylar nuqtai nazaridan talqin qilgan. Asar Qur’on 
matnini chuqur filologik tahlil qilganligi bilan qimmatlidir. Bu asar dunyoning turli 
shaharlarida qayta-qayta nashr qilingan. Musulmon ahli, olimlar undan hozirgacha 
muhim dastur sifatida foydalanadilar. "Kashshof"ning yuzga yaqin qo‘lyozmasi va unga 
yozilgan 20 dan ortiq sharhi bor. Z.ning fiqhga oid "Turli masalalarning muhimi", 
"Vorislik huquqi ilmi bo‘yicha mashq", din asoslari haqidagi "Usuldagi tartibotlar", 
"Shahodat kalimasi haqida risola", hadislarga bag‘ishlangan "G’arib hadislar haqida 
ajoyib asar", shuningdek til, nahv masalalarini keng yoritgan kitoblari, she’riy devonlari 
saqlangan bo‘lib, ular turli tillarga tarjima qilinib chop etilgan.