Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
151
JA’FAR as-SODIQ, to‘liq ismi Ja’far ibn Muhammad Abu Abdulloh (taxm. 700-765) - 
shialiqdagi ja’fariylik mazhabi asoschisi, shialarning 6-imomi. "Sodiq" laqabini to‘g‘ri so‘z 
bo‘lganligi uchun olgan. Madinada tug‘ilgan. J.as-S. nasabi ota tomondan hazrat Aliga, 
ona tomondan hazrat Abu Bakr Siddiqqa. borib taqaladi. J.as-S. siyosiy faoliyatda 
mutlaqo qatnashmagan, imomlikka da’vogarlik ham qilmagan. U hokimiyat uchun qurolli 
kurash olib borishning dushmani edi, o‘z qarindoshlarining (739-740 y.larda Zayd ibn 
Alining Kufada, 762 y. Muhammad an-Nafs az-Zakiyning Hijozda) chiqishlarini 
qoralagan. Lekin diniy fanlar (hadis, tafsir, fiqh)ni o‘rganishda oilaviy an’anani davom 
ettirgan va "mo’tadil" shialarning ma’naviy rahbari bo‘lgan. U fiqh va ilohiyot masalalari 
muhokama qilinadigan majlislar tashkil etgan. Rasululloh avlodlari (ahdi bayt)ning eng 
ko‘zga ko‘ringan olimlaridan biriga aylangan. J.as-S. din usullarini ishlab chiqqan. Uning 
kimyoga oid bir necha risolalari bo‘lgan. Hoz. ba’zi musulmon ulamolari J.as-S. "arab 
ilmiy an’anasining otasi" degan fikr bildiradilar. 
 
 
JA’FARIYLIK - shialikdagi diniy-huquqiy mazhab. Unga Ja’far as-Sodik, asos solgan, 
deb hisoblasalar-da, aslida 9-10-a.larda bir necha mujtahid va ilohiyotchilar tomonidan 
ishlab chiqilgan. J. sunniylikdaga 4 mazhab (hanafiylik, molikiylik, shofi’iylik va 
hanbaliylik) qatori islomda 5-diniy-huquqiy mazhab (imomiylar) deb tan olingan. J. 
imomiylik yoki isnoash’ariylar deb ham yuritiladi. Shialikdagi imomiylik mazhabi o‘zining 
shariat hukmlarini Imom Ja’far as-Sodiq(ra) fiqhidan olgani uchun J. deb nomlanadi. Bu 
mazhabda ijtihod eshiklari ochiq hisoblanib mujtahid Qur’on va sunnatga tayangan holda 
ijtihod qilishi mumkin. J. mazhabining sunniylikdagi mazhablardan asosiy farqi: 
ja’fariylar qiyosni Qur’on, sunna, ijmo’dan keyingi shariat manbai ekanligini rad qiladi, 
shialikdagi imomlar naqllarinigina tan oladi, vaqtinchalik nikoh (mut’a)ga yo‘l qo‘yadi, 
xavf paydo bo‘lgan chog‘da o‘z e’tiqodlarini yashiradi, ijtihod (diniy va huquqiy masalalar 
bo‘yicha mustaqil fikr yuritish)ga imkon yaratadi. J. 16-a. boshlaridan Eronda hukmron 
diniy-huquqiy mazhabga aylangan.