Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
89
- G -
 
 
GILONIY (Jiloniy) Muhiddin Abdulqodir ibn Abi Solih Jangiydo‘st (1077- 1166) - fors 
ilohiyotchisi, mutasavvif. Gilon viloyati (Eron) da tug‘ilgan. 18 yoshida Bag‘dodga kelib 
saboq oladi. Uning hanbaliylik mazhabiga oid va’zlari shuhrat qozonadi. Keyinchalik G. 
Qur’on tafsirchisi va muftiy sifatida faoliyat ko‘rsatadi. U hadis va fiqh ilmlaridan dars 
beradi. G. hanbaliylik mazhabida qat’iy turgan, Muhammad (sav) sunnatlariga so‘zsiz 
rioya etgan. Va’zlarida musulmonlar uchun zarur bo‘lgan o‘nta axloqiy qoidani bayon 
etgan. G. o‘zining tariqat uslubini vujudga keltirmagan, biror tariqatga boshchilik 
qilmagan bo‘lsa ham uni qodiriylik so’fiylik tariqatining asoschisi deb hisoblaydilar. 
Ammo, haqiqatda esa, bu tariqat uning avlodlari yoki muridlari tomonidan faqat 13-
a.ning o‘rtalarida, ba’zi mutaxassislarning fikricha, hatto 15-a.da vujudga kelgan. Xalq 
ommasi uni mo’jiza ko‘rsatishga qodir bo‘lgan aziz-avliyo va bechoralarning homiysi 
deb, ulug‘lar edi. Unga "Ravsul A’zam" ("ulug‘ himoyachi") va "piri dastgir" ("madadkor 
pir") laqablarini berishgan edi. G. maqbarasi Bag‘dodda bo‘lib, islomdagi muqaddas 
joylardan biri hisoblanadi. 
G.ning "Al-g‘unya li tolib tariq il-haqq" ("Haq yo‘lini istovchilar uchun qo‘llanma") asari 
saqlanib qolgan. Bu asarda musulmonlarning ijtimoiy, axloqiy burch va vazifalari 
hanbaliylik mazhabi nuqtai nazaridan bayon qilingan. GUL - ayol jinsidan bo‘lgan jinning 
bir turi; nihoyatda badjahl va insonlarga dushmanligi bilan ajralib turgan. Go‘yo cho‘lu 
biyobonlarda yashab, turli qiyofalarga kirib yo‘lovchilarni o‘z tuzog‘iga ilintiradi, so‘ngra 
ularga hujum qilib o‘ldiradi. Erkak jinsdagi G. - kutrub; ba’zan G. si’lat bilan aynan deb 
qaraladi. O’rta asrlarda islom mamlakatlaridagi xalq rivoyatlarida G. Iblis va shaytonlar 
bilan aloqador bo‘lgan kofir jinlar qatoriga kiritilgan; ular odamxo‘r va o‘laksaxo‘r 
hisoblanganlar. Deyarli butun islom ahdi xalq adabiyoti va folklorida G. bilan bog‘liq 
sarguzashtlar bayon etilgan ko‘plab hikoyalar uchraydi.