Microsoft Word ihyo tavba ziyouz com doc

 ﺎًﻨﻴِﻃ َﺖْﻘَﻠَﺧ ْﻦَﻤِﻟ ُﺪُﺠْﺳَأَأ َلﺎَﻗ َﺲﻴِﻠْﺑِإ ﻻِإ اوُﺪَﺠَﺴَﻓ َمَدﻵ اوُﺪُﺠْﺳا ِﺔَﻜِﺋﻼَﻤْﻠِﻟ ﺎَﻨْﻠُﻗ ْذِإَو

)

٦١

(

 ﻻِإ ُﻪَﺘﱠﻳِّرُذ ﱠﻦَﻜِﻨَﺘْﺣﻷ ِﺔَﻣﺎَﻴِﻘْﻟا ِمْﻮَﻳ ﻰَﻟِإ ِﻦَﺗْﺮﱠﺧَأ ْﻦِﺌَﻟ ﱠﻲَﻠَﻋ َﺖْﻣﱠﺮَآ يِﺬﱠﻟا اَﺬَه َﻚَﺘْﻳَأَرَأ َلﺎَﻗ

 ﻼﻴِﻠَﻗ

)

٦٢

(

 

 

"Eslang, farishtalarga: "Odamga sajda qilmng", dsyishimiz bilan sajdaga egildilar. Faqat 

iblis (kibru-havo qilib): "Sen loydan yaratgan kimsaga sajda qilamanmi?" dedi. U (yana shunday) 

dedi: "Menga xabar berginchi, mana shu kimsani mendan ulug‘ ustun qildingmi? Qasamki, 

agar Sen meni qiyomat kunigacha (tirik)  qoldirsang, albatta, men uning zurriyotini qirib 

yuborurman (ya’ni haq yo‘ldan ozdirib, halokat yo‘llariga burib goborurman), magar ozginalarigina 

(haq yo‘lda) qolurlar" (Isro surasi, 61-62). 

Aql kamolga yetib, quvvatlanar ekan, endi uning bosh vazifasi — shahvatlarni so‘ndirish bilan 

shaytonning qo‘shinini yanchish, yaramas odatlardan uzilib, tabiatni ibodatga qaytarish. Demak, 

yetakchisi shahvat, qo‘riqchisi shayton bo‘lgan yo‘ldan Alloh taoloning yo‘liga qaytish ayni tavbadir. 

Borlih olamda hech bir inson yo‘qki, shahvati aqlidan, shaytoniy tabiati rahmoniy tabiatidan 

o‘zmagan bo‘lsa. Shunday ekan, shahvatlarni kuchaytiradigan yo‘ldan qaytish, xoh nabiy bo‘lsin, 

xoh g‘abiy (ahmoq), har bir inson uchun zaruratdir. Bu zarurat faqat Odam alayhissalomga xos deb 

---

Ihyou ulumid-din. Tavba kitobi. Imom G’azzoliy 

 

 

www.ziyouz.com кутубхонаси 

12

o‘ylasang, yanglishasan. Axir bejiz aytilmagan: 

 

O’ylamang, g’addorlik yolg’iz Hindda bor, 

Har go‘zalda bir Hind yashirin, makkor... 

 

Tavbaga yuzlanish inson jinsiga farz qilingan azaliy hukmdir. Modomiki, ilohiy qonun o‘zgarmas 

ekan (o‘zgartirishning iloji ham yo‘q), bu farzga ters chiqish aslo mumkin bo‘lmagan ishdir. Kofir, johil 

bo‘lib voyaga yetgan har bir kishi o‘zining kufri va jaholatidan tavba qilmog‘i farz. Kimki Islom 

haqiqatidan g‘ofil holatda, ota-onasiga taqlidan musulmon bo‘lib balog‘atga yetgan bo‘lsa, Islomning 

ma’nosini tushunish bilan g‘aflatidan tavba qilishi farz. Negaki, to o‘zi Islomda bo‘lmaguncha, ota-

onasining musulmonligidan unga naf yo‘q. Buni anglagan insonga yaramas odatlardan, shahvat 

ortidan chopishdan qaytishi, Alloh taolo bandasi uchun belgilagan hududga to‘la-to‘kis o‘tishi farz. 

Tabiiyki, tavbaning bu eshigiga tinimsiz mashaqqat va ranj bilan yetiladi. 

Bularning barchasi qaytish va tavba demakdir. Mana shu xususiyat tavbaning har bir shaxs 

zimmasidagi farzi ayn ekaniga dalolat qiladi. 

Bobomiz Odam alayhissalom tavbaga muhtoj bo‘lgan ekanlar, endi kim ham "tavbadan 

holiman", deya oladi? Otaning xilqati sig‘dirolmagan narsani farzandnging xilqati qanday sig‘dirsin?! 

Inson zoti begunoh emas ekan, demak, unga har bir holatda tavba qilish vojibdir. 

Ayrim holatlarda a’zolar ma’siyatidan saqlanish mumkindir, lekin qalbdagi gunohlar yukidan 

qutulish-chi? Ba’zida bu yukdan qutulishning iloji bo‘lsayu, Allohning zikrini unuttirib, ko‘ngilga har xil 

xatarlar soladigan shaytonning vasvasadan holi bo‘lishning iloji bormi? Vasvasadan qutilishning ham 

chorasi topilar, lekin g‘aflatdan, Allohni, Uning sifatlari va fe’llarini anglashdagi qusurdan holi 

bo‘lishning chorasi bormi? 

Bularning barchasi nuqsondir, uning sabablari bor. o‘sha sabablarni topib, ularni bartaraf etish 

uchun ularning ziddinm yuzaga chiqarish kerak. Bu ish, ayni paytda, bitta yo‘ldan uning ziddi bo‘lgan 

boshqa yo‘lga qaytish ila amalga oshadi. 

Insonlar nuqsonning bor-yo‘qligiga qarab emas, balki uning miqdoriga ko‘ra farqlanadilar. Inson 

zoti nuqsonsiz bo‘lishi mumkin emas. Hatto janob payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi 

vasallam ham aytgan edilar: 

"Mening qalbimga ham shahvat soya soladi, hatto bir kecha-kunduzda Allohga yetmish marta 

istig‘for aytaman" (Abu Hurayradan Buxoriy va Muslim rivoyati). 

Shuning uchun ham Alloh taolo: