Microsoft Word fargona kelini ziyouz com doc

ZIRG‘OMNING ONASI 
Zirg‘omning onasi — Oftob hali qarimasdan oldin, Iroqqa borishdan burunoq ko‘zi ojiz 
bo‘lib qolgandi. Farg‘onaliklar ham Somurrodagilar kabi Oftobning o‘tmishidan xabarsiz 
edilar. Xonadonida uzoq vaqt yashaganligiga qaramay, hokim Tahmozning o‘zi ham 
uning kimligini bilmagandi. Oftob o‘zining asli kim bo‘lganini hatto o‘g‘li Zirg‘omdan ham 
sir tutib kelardi. Zirg‘om «mening otam kim edilar?» deb so‘ragandi, u: «Otang 
musulmon askarlaridan bittasi bo‘lib, janglardan birida shahid bo‘lganlar. Men 
hayotimning so‘nggi nafaslarigacha u kishining xotirasi uchun qora kiyib, motamda 

---

Farg‘ona kelini (roman). Jo'rjiy Zaydon 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
51
o‘tkazishga ahd qilganman», der edi. Har safar Zirg‘om otasi haqida surishtirarkan, 
onasi shundan nari o‘tmasdi. Lekin Zirg‘omni bu gaplarning o‘zi qanoatlantirmay yurardi. 
U kunlarning birida: «Rostini aytib bermasangiz qo‘ymayman», deb onasini qistadi. Ona 
bu gapni yana keyinga surdi. Zirg‘om unga qachon shu va’dasini eslatsa, onasi javobni 
boshqa vaqtga qoldiraverardi. 
Zirg‘om yoshligini Farg‘onada o‘tkazdi. O‘zi tengi yigitlar qatori askarlikka kirish yoki 
tirikchilik o‘tadigan biror ishning payidan bo‘lish uchun Iroqqa borishni onasidan 
maslahat so‘rasa, onasi rozilik bermasdi. Oxiri borib unga ruxsat berdi va ona-bola 
birgalikda Iroqqa ko‘chib, Somurroda yashab turishdi. Zirg‘omning uquvli, pishiq-puxta 
yigitligi nazarga tushib, avval askarlikka, undan keyin soqchilar boshlig‘i martabasiga 
ko‘tarildi. U qachon otasi haqida so‘ramasin, onasi har safar «keyinroq aytaman», deb 
bir xil javob qaytarardi. 
Zirg‘om oxirgi marta hukumat topshirig‘i bilan Farg‘onaga bormoqchi ekanini aytib, 
undan ruxsat so‘raganda, onasi tezda qaytib kelish shartini qo‘yib, rozilik berdi. Ona 
cho‘risi Mas’uda bilan o‘z saroyida yolg‘iz qoldi. 
Oftob butun kunini uyda o‘tkazar, boqchaga ahyon-ahyonda chiqardi. Joriya Mas’uda esa 
qo‘lidan kelgancha uni ovutish-yupatishga harakat qilardi. U bir necha yildan beri 
Oftobning xizmatida edi-yu, lekin o‘z bekasining ko‘ngli ochilib, kulib turganini biror 
marta ham ko‘rmagandi. Oftobning bu qadar ma’yus va parishonholligidan boshqalar 
kabi Mas’uda ham hayron edi, sababini sira tushuna olmasdi. Shunga qaramay, u 
Oftobning muloyimligi va kamsuxanligi uchun juda ham sevar, hurmat qilar edi. 
Oftob keksaygan, ko‘zi ojiz bo‘lsa ham, ko‘rkam va yoqimtoy ayol edi. Uning yuzlarida 
yoshlikdagi mislsiz husnning izlari qolgandi. Boshidan ko‘p og‘ir kunlar kechganiga 
qaramay, uning barvastaligi, salobati, xushtabiatligi saqlanib qolgan edi. Cho‘risi 
Mas’uda Oftobning ko‘nglini ko‘tarish uchun har xil voqealardan gapirib berib o‘tirardi. 
Uning xalif Mu’tasim to‘g‘risidagi hikoyalarga ko‘proq moyilligini, xususan, o‘g‘li soqchilar 
boshlig‘i bo‘lganidan keyingi voqealarga qiziqib quloq solishini Mas’uda sezardi. Lekin 
gapirmas, onda-sonda xo‘rsinib: «Bolaginam Zirg‘om qachon kelarkin, juda olislab 
ketdi», deb qo‘yardi xolos. 
«Zirg‘om kaytib kelyapti», degan xushxabarni birinchi bo‘lib Mas’uda eshitdi. Onasi 
yo‘liga intizor bo‘lib o‘tirganini bilgan Zirg‘om o‘zidan oldinroq elchisini yuborgan edi. 
Elchi kelib Mas’udaga Zirg‘omning kelayotganini xabar qilish bilan, Mas’uda yugurib 
sayidasi Oftob oldiga chopdi. Oftob uning yuzini ko‘ra olsa, albatta, qizning chehrasida 
shodlik alomatlarini payqagan bo‘lardi. Ona bechorani biror xastalik yoki tabiiy nuqson 
emas, balki zamonaning jabr-sitamlari ko‘rish ne’matidan mahrum qilgandi. Ko‘r bo‘lib 
qolishining haqiqiy sababini hammadan sir saqlab yurishi ham zamona zulmi tufayli edi. 
Ona Mas’udaning shoshilib kirishidan yaxshilik xabar topib kelganini sezdi, yuragi oshiqib 
ketganidan, uni gapirishga ham qo‘ymay: 
— Ha, Mas’uda, o‘zi nima gap? Zirg‘om keldimi? — deb so‘radi. 
— Ha, sayidam, Zirg‘om keldi, qaerdan bildingiz? — dedi qiz. 
— Ko‘nglim sezib turuvdi, axir Zirg‘omdan bo‘lak kimim ham bor? Qani, Zirg‘om o‘zi? 
— Kelayotganmish, yaqin kelib qolganmish, — onani yupatdi Mas’uda. 
Oftob o‘zini tutolmay, irg‘ib o‘rnidan turdi. Uning yuzlariga qon yugurdi, ko‘zidan tomgan 
ikki dona yoshni qora ro‘molining bir chekkasiga surtib, tabassum bilan dedi: 
— Zirg‘omim kelyapti? Xudoga shukur, uyga qachon yetib kelarkan? 
— Xudo xohlasa, kechqurungacha kelib qoladi, — tasalli berdi Mas’uda. 
Oftob: «Tur bo‘lmasa, darrov kechki ovqatingga urin»,— dedi-da, ko‘zi qaytadan 
ochilganday, hech narsaga turtinmay-qoqilmay to‘ppa-to‘g‘ri o‘z hujrasiga borib, yuz-

---

Farg‘ona kelini (roman). Jo'rjiy Zaydon