Microsoft Word bustonul orifiyn ziyouz com doc

28-bob 
Arab tilini boshqa tillardan afzal ko'rish haqida  
Faqih (rahimahulloh) aytadilar: Bilgilki, arab tilining boshqa tillarga nisbatan afzalligi 
bordir. Kim bu tilni o'rgansa yoki boshqaga o'rgatsa, savob topadi. Chunki Alloh taolo 
Qur'onni arab tilida tushirdi. Bu tilni o'rgangan kishi Qur'onning zohirini va undagi 
xabarlarning ma'nosini tushunadi.  
Ibn Burayda rivoyat qiladi: Umar (roziyallohu anhu): "Kim fors tilini o'rgansa, u uning 
muruvvati ketibdi", dedilar.  
Zuhriy: "Jannat ahlining tili arab tili, do'zax ahlining tili hind tili", deydilar.  
Umar (roziyallohu anhu): "Arab tilini mahkam tutinglar", deganlar.  
Hasan Basriydan arab tilini chiroyli gapirish va o'qiganini tushunish uchun o'rganayotgan 
kishi haqida so'raldi. "Bu tilni o'rgansin, chunki kishi oyatlarni o'qiganda ma'nosini buzib 

---

Bo’stonul orifiyn. Abu Lays Samarqandiy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
32
yuborsa, halok bo'ladi", dedilar.  
Umar (roziyallohu anhu) tavof vaqtida ikkita kishini ko'rib, ularga: "Arab tilini 
o'rganishga yo'l izlanglar", dedilar.  
Faqih (rahimahulloh) aytadilar: Arab tilidan boshqa tilda gapirsa bo'ladi, bunda gunoh 
yo'q, Nabiyning (sollallohu alayhi vasallam) fors tilida gapirganlari haqida xabar bor. Bu 
Jobir ibn Abdullohdan rivoyat qilingan. U kishi aytadilar: "Men Xandaq kunida 
Rasulullohga (sollallohu alayhi vasallam) taom tayyorlab, u kishiga bildirdim. Rasululloh 
ashoblariga: "Jobirning uyiga boringlar u sizlarga sho'rva tayyorladi", dedilar. Shunda 
Nabiyga (sollallohu alayhi vasallam) sadaqaga xurmo keltirildi, yonlarida Hasan va 
Husayn bor edi (roziyallohu anhumo). Ulardan bittasi xurmoni oldi va og'ziga soldi. 
Shunda Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) barmoqlarini uning og'ziga kirgizib "qix, 
qix" dedilar va xurmoni chiqardilar".  
Abu Hurayraning qorni og'rib, Rasulullohga (sollallohu alayhi vasallam) shikoyat 
qilganida Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): "Ishkam dava?" (ya'ni, qorning 
og'riyaptimi) dedilar va namoz o'qishga buyurdilar. Salmoni Forsiydan ham shu hadis 
rivoyat qilingan. Shunisi sahihroqdir. 
Sufyon: "Insonlar qiyomat kunida jannatga kirishlaridan oldin Suryoniy tilida, jannatga 
kirganlaridan so'ng, arab tilida gapirishlari xabari bizga etdi", dedi.  
Abdusomad ibn Mu'qal rivoyat qiladi: "Vahb ibn Munabbah: "Birorta lug'at-til yo'qki, 
undan biror narsa Qur'onda bo'lmasa", dedilar. Unga: "Qaerida?" deyildi. "Qur'ondagi 
"sijjil" so'zi forsiydan, ya'ni, "sang" va "gil"qo'shilgan.  
"Ey er, suvingni yutgil" (Hud, 44), so'zi habash tilidan,  
"Ularni oldingga to'plagin" (Baqara, 260), so'zi rumiy tildan, 
"qochib qutilish vaqti emas edi" (Sod, 3), so'zi suryoniy tildan", dedilar. Habash tilida 
"ikkita zaif" ma'nosidadir", deydi. Ba'zilar Qur'onda arab tilidan boshqa til bo'lishi 
mumkin emas, chunki Alloh taolo: 
"Ochiq-ravshan arabiy til bilan nozil qildi" (Shuaro, 195), deb aytgan deydi. Bunda javob 
ikkita: habash, rum tillaridan deb zikr qilingan lafzlar, haqiqatda o'sha tillarning lafzlari, 
lekin arablar bu so'zlarni iste'mol qiladilar, ularni yaxshi tushunadilar. Arablar ularni 
ishlatgani sababli, ular arabcha bo'lib ketgan. 
Ikkinchi javob: Alloh taoloning "ochiq-ravshan arabiy tili bilan" degan so'ziga ko'ra, 
haqiqatda Qur'on arab tilida nozil bo'lgan, garchi ba'zi so'zlari boshqa tilda bo'lsa ham. 
Agar: "Qanday qilib Qur'on ularga hujjat bo'ladi, ularning tilida bo'lmasa?", deb so'ralsa, 
arablar bu so'zlarni, garchi ba'zi so'zlari boshqa tilda bo'lsa ham, tushunadilar shuning 
uchun ularga Qur'on hujjat bo'ladi, deb javob beriladi.