www.ziyouz.com
kutubxonasi
63
izhor etib bo‘lmaydi. El-yurtga bo‘lgan mehr-muhabbatni... mikrofon orqali izhor etib
bo‘lmaydi! Shu boisdan-da uni oti mehr-muhabbat. El-yurtga bo‘lgan mehr-
muhabbatni... amal-da bajaradilar, amalda ko‘rsatadilar! Masalan... tan-jonini qurbon
qilib ko‘rsatadilar! Tinchlik zamonida esa — mehnat jasorati bilan ko‘rsatadilar, fidoyiligi
bilan ko‘rsatadilar, sabr-bardoshi bilan ko‘rsatadilar. Chunki el-yurt demak, qon demak,
tan-jon demak!
— U siz, o‘rtoq Esonov, u siz Botir firqa, kommunist Esonov, raykom Esonov! Bular...
reformator, reformator!
— Reformator? O’rgildim, bunday reformatorlardan! Reforma, reforma, deb baqiradi.
Bular hali reforma nimaligini bilmaydi. Reforma qayoqda, bular qayoqda? Reforma ko‘p
ulug‘ ham... qonli so‘z. Reforma qilish uchun... kallani kundaga qo‘yish kerak! Ana shu
kallada... otni kallasiday yurak bo‘lishi kerak! Pyotr Birinchi ana shunday zot edi, ana
shunday kalla edi. Rossiyani Rossiya qilgan ana shu Petr Birinchi bo‘ldi. Petr Birinchi
tufayli Rossiya Yevropa mamlakatlari qatoriga kelib qo‘shildi. Petr Birinchi Yevropaga
yetib olish uchun qanchalab qurbon berdi, qanchalab qon to‘kdi. Rossiya ag‘dar-to‘ntar
bo‘ldi, madaniyati xarob bo‘ldi, ma’naviyati xor-zor bo‘ldi. Petr Birinchi madaniyat va
ma’naviyat evaziga... ulkan armiya to‘pladi, qurol-yarog‘ to‘pladi. Oqibat... ayiqnamo
Rossiya tuzildi, yovvoyinamo Rossiya qaror topdi. Rossiyani madaniyati va ma’naviyati...
harbiy kuch hamda qurol-yarog‘ bo‘lib qoldi. Rossiya dushmanlari Petr Birinchi
reformasiga... hay-barakallachilik qilib turdi! Bular rus oppozitsiyachilari edi, beti yo‘q
mansabparast-shuhratparastlar edi. Ikkinchi ulkan reformator Aleksandr II bo‘ldi. Ana u
haqiqiy reformator edi, buyuk reformator edi! Aleksandr II 1861 yilda krepostnoy
huquqni bekor qildi. Dehqonlarni... qulliqdan ozod etdi! Undan keyin Petr Stolipin
reforma o‘tkazdi. U agrar reformani amalga oshirdi. Oddin tinchlik, ana undan keyin
reforma, shiori ostida reforma kiddi. Keyin, Speranskiy. Undan keyin o‘rtoq Lenin
reforma qiddi. Tan olish kerak, ana shu yerda kommunistik partiya katta hatoga yo‘l
qo‘ydi. Kommunistik partiya... Petr Birinchini yo‘lidan bordi. Kommunistik partiya
mamlakatni... askarxona qildi, qurolxona qildi! Birinchi kommunist o‘rtoq Leninmi yo
Petr Birinchimi? Ana shuni bilib bo‘lmay qoldi!
— Xalqni aql-idrokida qayta o‘zgarish qilish kerak, xalqni ongida chuqur yangilanish
sodir etish kerak. Ong... ongni qayta qurish kerak! Reformani eng og‘ir joyi ana shu
yerda!
— Xalq esa yangicha yashashni... aqliga sig‘dirolmayapti! Aniqrog‘i, xalqni... aqli
yetmayapti! Shu sabab, kim nima desa, xalq... ergashib ketyapti! Yo... baqrayib qarab
turibdi!
— Oldinlari har bir yaxshi ish uchun ham, yomon ish uchun ham — partiya-hukumat
javob berar edi. Endi esa, har bir odam o‘zi uchun javob beradi. Shu sabab, odamlar
qayoqqa qarab yurishini bilmay qoldi, kimga ishonishini bilmay qoldi. Odamlar o‘zi uchun
o‘zi javob berolmay qoldi.
— Mafkura... mafkurasiz yashab bo‘lmaydi. Mafkurasiz olg‘a bosib bo‘lmaydi.
Kelajakka qadam qo‘yib bo‘lmaydi. Mafkura esa — g‘oyalarsiz bo‘lmaydi, g‘oya —
mafkurani qon tomiridir. El-yurt hamisha g‘oyalarga ishonib keldi, g‘oyalarga suyanib
keldi. El-yurt g‘oyalar bilan o‘sib-ulg‘aydi. Qayta quruvchilar tili bilan aytsak: «vatan
turg‘unlik holatida o‘sdi, xalq turg‘un bo‘lib yashadi». Ana shu g‘oyalar... el-yurtni
turg‘un holatda saqlab keldi!» Urushlarga yo‘l bermadi. Mafiya, reket, degan
bosqinchiliklarga yo‘l bermadi. Turli alg‘ov-dalg‘ovlarga yo‘l bermadi. Sovet xalqi...
misoli burgut qanoti ostida yashadi: yaxshi-yomondan qo‘rqmadi. Issiq-sovuqdan
qo‘rqmadi. Och-yalang‘ochliqtsan qo‘rqmadi. Ofat-balodan qo‘rqmadi. Ana shu
g‘oyalar... mamlakatni turg‘un holatda saqladi! Ammo-lekin mamlakatni... osoyishta-
Bu dunyoda o’lib bo’lmaydi (qissa). Tog’ay Murod
Do'stlaringiz bilan baham: |