www.ziyouz.com
kutubxonasi
60
peshonada uzun-uzun chiziqlar — olis-olis yo‘llar bo‘lsa. Mazkur chiziq-yo‘llar
sermashaqqat taqdirdan so‘ylab tursa, el-yurt tarixidan so‘ylab tursa. Peshona degani
misoli bir tarix kitobi bo‘lsa, misoli bir qomus bo‘lsa. O’rtoq Esonov... insonda mazmun-
ma’noli yuz bo‘lsa! Bu yuzda... mo‘l-mo‘l ajinlar bo‘lsa, mashaqqatlar ramzi bo‘lgan
tirtiqlar bo‘lsa, turli-tuman dardlar asorati bo‘lsa! Bu yuzda... zo‘r qayg‘ular tamg‘asi
bo‘lsa, ko‘rgiliklar belgisi bo‘lsa, qora kunlar suvrati bo‘lsa! O’rtoq Esonov, inson
ko‘zlarida... mung bo‘lsa, qayg‘u bo‘lsa, dard-alam bo‘lsa! Inson ko‘zlari ham... tarihdan
so‘ylab tursa, ham... kelajakka chorlab tursa! Inson ko‘zlari ostida qavat-qavat... ajinlar
bo‘lsa! Ushbu ajinlar varaq-varaq... tarix bo‘lsa! Inson ko‘zlari ostida dumaloq-
dumaloq... xaltalar bo‘lsa! Ushbu xaltalar yaxshi-yomon kunlarni bekitib yotgan bo‘lsa...
O’rtoq Esonov, ana shunday ko‘zlarga qarab o‘tirsa bo‘ladi! Ana shunday peshonalarga
ergashsa bo‘ladi! Ana shunday yuzlarga quloq solsa bo‘ladi!
— Bularni maqsadi qayta qurish emas. Bular leninchi keksa avlodni chetga surib
tashlasak — marra bizniki bo‘ladi, deb o‘ylayapti. Leninchi avloddan qutulib olsak —
tantana qilamiz, deb niyat qilyapti. Hamma mansab-martabalarni egallab olib —
davrimizni surib yotamiz, deb maqsad qilyapti.
— Shunday, o‘rtoq Esonov, shunday.
— Bular o‘zlarini qayta quruvchi, deb yuribdi. Bular qayta quruvchilar emas, bular...
qayta buzuvchilar! Ha, o‘rtoq Rajabov, bular — qayta buzuvchilar! Qayta buzuvchi
bo‘lganda-da... nonko‘r buzuvchilar! Ko‘rnamak buzuvchilar!
— Shu donoligingiz uchun... ikki choynak choy olib kelmasam bo‘lmadi.
— Qimirlamang, o‘rtoq Rajabov, o‘zim olib kelaman.
— Men sizning aql-zakovatingizga... obkomdayoq qoyil bo‘lib edim! Endi esa — men
sizga sig‘inaman!
— O’rtoq Rajabov, siz obkomni birinchi sekretarisiz, byuro a’zosiz! Siz o‘tiring, o‘zim
choy olib kelaman.
52
— Xonimlar va janoblar! — dedi Madiev. — Keyingi yillarda iqtisodiy va ma’naviy,
siyosiy turmushimizdagi tarixiy o‘zgarishlar, ulkan burilishlar o‘zbek xalqi hayotini
tamomila o‘zgacha baholashga ehtiyoj o‘yg‘otmoqda. Qonli Oktyabr to‘ntarishidan keyin
boshlangan va haligacha davom etib kelayotgan e’tiqodlar kurashi, g‘oyalar kurashining
g‘oyatda qarama-qarshiligi bugunga kelib hammaning diqqat markazida turibdi. Keskin
kurashlardan iborat bu mafkuraviy siyosatlar ichida milliy masala alohida o‘rin tutadi.
Botir firqa bir qimirlab oldi. Uyoq-buyog‘iga qaradi. Madievni nutqidan hayron bo‘ldi.
«Galvars... gapni olisdan boshladi. Yaxshilikka bo‘lsin... — deya o‘yladi. — Baribir, gapini
bizga olib kelib taqaydi. Ishqilib, otimni atamasa bo‘ldi. El-yurt oldida sharmanda
qilmasa bo‘ldi».
Tarihdan ma’lumki, turli-tuman xonlar o‘zbek mo‘min-musulmonlarining qonini so‘rib
keldi... teri-sini shilib keldi, musulmonlarning o‘sib-ulg‘ayishiga, yuksak taraqqiy etishiga
to‘g‘anoq bo‘ldi. Sobiq totalitar tuzum mo‘min-musulmonlar o‘z aql-hushlarini yig‘ib
olmasliklari uchun, ma’naviy va madaniy rivojlanmasliklari uchun, milliy madaniyat va
milliy til taraqqiy etmasligi uchun, bir so‘z bilan aytganda — o‘zligini anglab olishiga yo‘l
bermaslik uchun qo‘lidan kelgan barcha chora-tadbirlarni ishlab chikdi va amalga tadbiq
etdi. Mo‘min-musulmonlar o‘ris jallodlari zulmi ostida bir amallab kun kechirdi.
Qonxo‘rlar mo‘min-musulmonlarni «yovvoyi», deb atab keldi...
Botir firqa misoli... yangi kino ko‘rdi. Misoli yangi kinoda yangi qiyofa ko‘rdi. Shu
Bu dunyoda o’lib bo’lmaydi (qissa). Tog’ay Murod
Do'stlaringiz bilan baham: |