Microsoft Word Boymur\340tov tm

Tanda uzatish va taranglash mexanizmlari

To'qima hosil bo'lishi bilan sarf bo'layotgan tanda iplarini ma'lum bir ta- ranglikda uzatish vazifasini tanda uzatish va taranglash mexanizmlari (TUTM) ba-
jaradi. Tanda uzatish va taranglash mexanizmlari pozitiv va negativ turlarga bo'linadi (6.1-rasm).

6.1-rasm. Tanda uzatish va taranglash mexanizmlari
Negativ TUTM larda tanda ipi to'quv g'altagidan sistemadagi ishqalanish kuchlariga mos ravishda bo'shatib beriladi (tanda tormozlari).
Pozitiv TUTM larida doimiy belgilangan miqdordagi tanda ipi uzunligi bel- gilangan taranglikda to'quv g'altagini aylantirish yo'li bilan uzatiladi (tanda rostlagichlari). Agar tanda tarangligi ortib ketsa - ko'proq, kamayib ketsa - kamroq tanda ipi bo'shatiladi.
Bu mexanizmlar ishlash printsipiga ko'ra tanda rostlagichlari va tanda tormozlariga bo'linadi.
Tanda rostlagichlarida tanda uzatish uchun to'quv g'altagiga dastgohning birorta harakatlanuvchi qismidan harakat uzatiladi.Tanda tarangligi esa maxsus moslama yordamida hosil qilinadi.
Tanda tormozida to'quv g'altagi tanda iplarining tarangligi ta'sirida aylanma harakatga keladi, taranglik ma'lum miqdorda bo'lishi uchun g'altakning aylanishiga maxsus moslama qarshilik qiladi.

2.