Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Ishemik spinal insult 
Insult belgilari bu – o‘tib ketuvchi orqa miya buzilishlari paroksizmlaridir. 
Ular kechasi yoki jismoniy ishdan so‘ng umrtqa pogonasida o‘tkir ogriq va falaj 
ko‘rishida nomoyon bo‘ladi. Falaj paydo bo‘lganda og‘riqlar o‘tib ketadi. Orqa 
miya suyuqligi insultning boshlang‘ich davrida o‘zgarmagan, keyin oqsil – hujayra 
dissotsiatsiyasi paydo bo‘ladi. Asoratlar sifatida yurak – qon tomir kollapsi, 
ingichka ichak trombozi, kechroq esa yotoq yaralari va siydik yo‘llarining 
infeksion zararlanishi rivojlanadi.
Ishemiyani orqa miyaning ko‘ndalangiga nisbatan tarqalishiga nisbatan 
spinal insultning quyidagi klinik variantlari farqlanadi:
A) Orqa miyaning to‘liq ko‘ndalangiga zararlanishi. Bunda ko‘pincha o‘rta 
ko‘krak sohasi zararlanadi. Ishemiya old va orqa spinal arteriyalarda bo‘ladi. 
Klinikasida para yoki tetraplegiya, o‘tkazuvchi sezgi anesteziyasi tos a’zolarining 
faoliyatini buzilishi.
B) Orqa miyaning oldingi qismini to‘liq zararlanishi (Preobrajenskiy 
sindromi) bunda oldingi spinal arteriya zararlanadi. Orqa miyaning zararlanish 
sohasiga qarab para- yoki tetraplegiya, yuzaki sezgi o‘tkazuvchi tipda buziladi. 
Chuqur sezgi saqlangan, siydik va axlat tutilib qolishi kuzatiladi. 
C) Oldingi ishemik poliolielopatiya sindromi. Oldingi shoxni zararlanishi 
oqibatida qo‘l yoki oyoqda harakat chegaralanadi yoki yo‘qoladi. Mushaklarda 
atrofiya va reflekslar yo‘qoladi (yolg‘on poliomiyelitik sindrom).
D) Broun-Sekar ishemik sindromi. O‘ng yoki chap sulkol arteriyasini 
zararlanishi natijasida Broun-Sekar sindromi rivojlanadi.
E) Sentromeduller ishemiya sindromi. Markaziy arteriyaning o‘rta shoxlari 
zararlanishi natijasida siringomiyeliyani eslatuvchi sindrom rivojlanadi. Bunda 
zararlangan segmentlar sohasida yuzaki sezgi buziladi (kurtka ko‘rinishida). 
F) YoA ishemik sindromi. Orqa miyaning yuqori arterial basseynida 
rivojlanadi. Qo‘l distal qismlarida parez, qo‘l kaft mushaklarida atrofiya, pay 
reflekslari oshgan, qo‘lda patologik reflekslar oshgan, mushaklarda 
fastsikulatsiyalar bo‘ladi. 
J) Orqa miyaning orqa qismini zararlanishi.
Uilliamson sindromi kam uchraydi, orqa miya orqa arteriyasi okklyuziyasi 
natijasida kelib chiqadi. Chuqur sezgi o‘tkazuvchi tipda buziladi.
H) Chetki soha zararlanish sindromi. 
(vazokarona basseynida infarkt) kam uchraydi, chunki bu sohada 
anastamozlar ko‘p. Bunda miyacha yo‘llari va hamrox piramida yo‘li o‘choq 
tomonda zararlanadi. 

---

 323
Zararlanish turli xil joylashishiga qarab, klinika turlicha bo‘ladi. Agar 
ishemiya bo‘yin qismida bo‘lsa, YoAS, siringomiyeliya va Broun-Sekar, 
Personeydj-Terner sindromi (qo‘llarda kuchli og‘riq, falaj, atrofiya) va sensitiv 
ataksiya kuzatiladi. Oyoqlarda spastik paraplegiya, tos a’zolarining faoliyati 
buziladi. 
Ishemiya yuqori ko‘krak qismida bo‘lsa, oyoqlarda spastik falaj, tos 
a’zolarining faoliyati buzilishi, sezgini o‘tkazuvchi tipda buzilishi bo‘ladi. 
Ko‘pincha bunda miyaning to‘liq ko‘ndalang zararlanishi yoki Preobrajenskiy 
sindromi uchraydi. 
I) Adamkevich arteriyasining tiqilib qolish sindromi-bu orqa miyaning o‘rta 
ko‘krak qismidan konusga qadar yuz beradigan infarktidir. Bunda pastki 
bo‘shashgan paraplegiya, Babinskiy patologik refleksi, anasteziya o‘tkazuvchi 
tipda Th
4
dan yoki Th
12
segmentdan boshlab buziladi. (Adamkevich arteriyasining 
chiqish joyi turlicha) siydik va axlat tutaolmaslik, oyoq mushaklari atrofiyasi va 
yotoq yaralar kuzatiladi. 
Gemorragik spinal insult yoki orqa miya moddasiga qon quyilishi 
(gemotomiemiya), ko‘pincha travma natijasida, kam hollarda tomirlar anomaliyasi 
yoki vaskulitlarda bo‘ladi. Qon quyilganda mazkur dermatomlarda kuchli og‘riq, 
yoki qo‘lda bo‘shashgan falaj, sezgini dissotsiyalovchi buzilishi, siydikni tutilishi 
kuzatiladi. Bu qon quyilishi ko‘pincha orqa miya bo‘yin qismida uchraydi. 
Klinikasi gemotomaning joylashgan yeri va kattaligiga bog‘liq. 
Spinal subaroxnoidal qon quyilishi. 
Kam uchraydi, bunga ko‘pincha noto‘g‘ri tashhis qo‘yiladi (epidurit, miyelit, 
meningit, serebral subaraxnoidal qon quyilish). Klinikada qattiq belbog‘simon 
og‘riqlar, Kernig belgisi, qorin aortasini bosganda og‘riq kuchayishi (Skoromets 
belgisi) kechroq umumiy miya belgilari qo‘shiladi: bosh og‘rig‘i, ko‘ngil aynish, 
qusish, bradikardiya. 
Epidural gematoma ko‘pincha umurtqa pog‘onasi travmasi, spinal 
malformatsiyaning yorilishi natijasida kelib chiqadi. Umurtqa pog‘onasida qattiq 
og‘riq, ildizchalar bo‘yicha, orqa miya kompressiyasi rivojlanadi tashhis qo‘yish 
uchun selektiv spinal angiografiya, MRT qo‘llaniladi.