Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

 
Kontrast moddalar 
Birinchi marta kontrast moddani klinikada qo‘llanishi 80-yillarning boshida 
o‘tkazilgan. Buning asosida tekshiriluvchi to‘qimadagi lokal magnitlik aylanmani 
o‘zgarishi yotadi va bunga uzun va ko‘ndalang relaksatsiyaning tezligi o‘zgarishi 
ta’sir ko‘rsatadi. 
Paramagnitlik birikmalar bitta elektronga ega. Bu elektronni magnitlanish 
vaqti protonni magnitlanish vaqtidan 1000 marta ko‘p, elektronlarni soni 
relaksatsiya jarayonlarini tezlashuviga proporsional ta’sir ko‘rsatadi. Atom 
darajasida paramagnit modda lokal magnit maydonlarini tez o‘zgartiradi, bu hol 
qo‘zg‘algan protonlar bilan tizim katakcha (T-1 relaksatsiya) oralig‘idagi energiya 
almashinuvini tezlashtiradi. Natijada protonlarning magnit momenti avvalgi xoliga 
qaytadi (T-2 relaksatsiya). Paramagnit moddalarning aktivligi ularning o‘zaklariga 
yetib borishiga bog‘liq, yana suv molekulalari, biologik molekulalarni hajmiga, 
ularga ajratilgan bo‘sh joy soniga bog‘liq.
Hozirgi vaqtda kontrast modda sifatida yerning noyob metallaridan 
gadoliniy ishlatiladi. Ko‘p tirik organizm metallar ionlariga juda past tolerantlikka 
ega, shuning uchun to‘qima va a’zolar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kontaktdan holi 
bo‘lish uchun xelat komplekslari ishlatiladi. Gadoliniy ionlari etilendiamin 
tetrauksus kislotasi xosilalari bilan juda turg‘un, doimiy kompleks xosil qiladi; 
bulardan xozirgi kunda dietilentriaminpeptauksus kislota keng ko‘lamda 
ishlatiladi. 
Preparatning standart dozasi (0,1 mmol/kg) venaga yuboriladi, (MRT 
kontrast moddasiz). Optimal kontrast yuborish T1 o‘lchangan rasmida ancha 
kamroq holda paydo bo‘ladi, T2 da esa kontrast kuchaygan bo‘ladi.
Gematoensefalitik barer (GEB) saqlangan holatida bo‘lsa, kontrast modda 
normada bosh miyaga o‘tmaydi. Patologik holatlarda, GEB o‘tkazuvchanligi 
oshadi va kontrast modda miyaga o‘tadi. O‘tish tezligi va patologik o‘choqqa 
yig‘ilishi patologik jarayonni GEB ga nisbatan joylashgan yeriga bog‘liq. Gipofiz 

---

 169
o‘smasi, meningioma va metastazlarda kontrast moddaning o‘choqqa to‘planishi 
uning yuborilishi zahotiyoq sodir bo‘ladi. Shuning uchun MRT tekshirish kontrast 
yuborilishining o‘zidayoq olib boriladi. Tarqalgan sklerozda kontrast modda juda 
sekin to‘planadi, shuning uchun MRT 30-40 minut kechroq o‘tkaziladi.