Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
127
oltin-kumushlarni uch tuyaga orttirib, boshqa sovg‘alarni ham yoniga qo‘shib, bir karvon 
yuk qildi. So‘ng hammasini Bayramxon va uning yuztacha qo‘riqchi yigitiga topshirdi-da, 
darhol Qazvinga yubordi. Bir karvonga yuk bo‘lgan sovg‘alar va oltin-kumushlar Humo-
yunning ukasi Askariy uchun to‘lagan tovoni, ayni vaqtda, shoh bergan qarzlarning 
ortig‘i bilan qaytarilishi edi. Bundan mamnun bo‘lgan shoh Tahmasp Askariyni 
Humoyunning ixtiyorida qoldirishga rozi bo‘ldi. Shahzoda Murodning o‘limi uchun butun 
javobgarlik Budagxonning zimmasiga tushdi. Budagxon o‘ziga topshirilgan ishning 
uddasidan chiqa olmagani uchun Qandahor hokimligidan bekor qilindi. 
Shu fursatdan foydalangan Humoyun shoh Tahmasp ham yoqtiradigan, shia-sunniy 
nizolariga bo‘y bermaydigan Bayramxonni Qandahorga hokim qilib tayinladi. Bayramxon 
yana Qazvinga borib, shoh Tahmaspning bu qarorga roziligini olib kelgan kuni Humoyun 
uni ammasining oldiga boshlab kirdi: 
— Poyqadamingiz yaxshi keldi, hazrat amma! Bayramxon shunday mushkul vazifalarni 
qoyil qilib uddalagani uchun, unga dargohimizning eng yuksak martabasi — xoni zamon 
unvonini berdik. 
— Qulluq bo‘lsin! — deb Xonzoda begim Bayramxonni o‘rnidan turib muborakbod qildi. 
Bu shoir yigit yigirma besh yasharlik paytlarida Bobur mirzoning o‘rtancha qizi Gulrang 
begimga oshiq bo‘lib yurgani kayvonining esiga tushdi. Hozir Bayramxon basavlat o‘rta 
yashar odam bo‘lsa ham, Xonzoda begim uni yigit o‘rnida ko‘rib dedi: — Ilohim, 
umringiz uzoq bo‘lsin! Humoyunga qilayotgan hamma yaxshiliklaringizdan xabarim bor. 
Agar yana bitta qizim bo‘lsa, sizni jon deb kuyov qilur edim! 
Bu gaplardan hamma bir kulib oldi. Kulayotganlar orasida Xonzoda begimni ko‘rishga 
kelgan Saltanat begim ham bor edi. «Qizilboshlar Askariyning haramini benomus 
qilganmish», degan ovozlar haqiqatan uydirma gap bo‘lib chiqdi. Humoyun Askariyning 
xotini Saltanat begimni, boshqa ayollar va bolalarni o‘z himoyasiga olgan, qarorgohda 
ularga alohida chodirlar tikdirib bergan edi. Ammo Askariyning o‘zini Budagxon asir qilib 
qazvinga yubormoqchi bo‘lgani rost edi. Humoyun uni kafillikka olgan, qo‘shin orasidagi 
alohida o‘tovda atrofiga soqchilar qo‘yib hibsda saqlamoqda edi. Bugun ertalab Xonzoda 
begim o‘zi uni borib ko‘rdi. 
Belida na qilichi, na kamari va na belbog‘i bor, soqol-mo‘ylovi o‘sib ketgan, yuzi siniqqan 
Askariy lablari pir-pir uchib: 
— O‘zimdan o‘tgan, amma, — dedi. — Endi... og‘alarimizga ayting, adovatni bas qilsinlir. 
Shu ikki og‘a yarashsa biz ham tinchir edik. 
Hozir Bayramxon keltirgan xushxabarlardan Humoyunning dili yayrab turgan paytda 
Xonzoda begim unga mehri tovlanib qaradi-da: 
— Hazratim, — dedi, — xudo rahmati otangiz sizga atab yozgan maktublarida bitgan 
edilarki, «ulug‘lar ko‘tarimlik bo‘lg‘ay». Siz katta og‘asiz, ulug‘siz. Komrondan o‘tgan 
bo‘lsa kechiring. O‘g‘lingiz Akbar ham xavf-xatardan qutulsin. 
— Og‘a-ini adovati o‘zimning ham jonimga tekkan, — dedi Humoyun. — Nahotki to‘rt 
og‘ayni bir dasturxon atrofiga yig‘ilib o‘tirolmasak? Men qachonlardan berli hazrat 
otamning qabriga ziyoratga borganim yo‘q. Bir marta uchala inimni maqbaralariga 
boshlab borsam, «mana, otajon, to‘rt «ko‘z tugal», deb, otamning ulug‘ ruhini shod 
etsam, deb, shuncha orzu qilurmen. Komron hech bo‘y bermaydir. Axir u ham shu 
otaning farzandi-ku. Bir marta menga ishonib, Kobul darvozasini jangsiz ochsin. Hindol 
bilan Askariy hozir yonimda, birga olib boray. Komron ham yonimga kirib, ko‘mak 
bersin. Hindga qaytib, otamning ulug‘ davlatini tiklaylik. Ana undan keyin Kobul ham, 
Qandahor ham — hammasi yana Komronning ixtiyoriga o‘tgay. 
Yurak qa’ridan chiqqan bu so‘zlar Xonzoda begimga shunday ta’sir qildiki, ko‘ziga yosh 
olib: 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov