Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
341
mansab orttirish vositasiga aylantirgan tamagirlar eng ulug‘ allomalar boshiga ne 
kulfatlarni solmadi! Hadis ilmida dunyoda tengsiz avliyo Ismoil Buxoriyni g‘arazgo‘ylar 
somoniylarga yomon ko‘rsatib, Buxorodan qanday quvganlari senga ma’lummi? 
— ma’lum, hazratim! 
— «Alqonunni» yaratgan ulug‘ hakim Shayxurrais Ibn Sino nechun Turondan quvg‘in 
qilindi? Hindiston haqida buyuk kitob yozgan Beruniy nechun vataniga sig‘madi? Bizning 
bobomiz Bobur Mirzo nechun tug‘ilgan yurtidan judo bo‘ldi? Chunki bu ulug‘ siymolar 
islomning umuminsoniy g‘oyalariga tayanib, boshqa dinlarga bag‘rikenglik bilan qaragan 
edilar. Ular barcha xalqlarni Odam ato va Momo havodan tarqagan birodarlar deb 
bilganlar. Dili tor hukmdorlar shunday ulug‘ siymolarni vatanidan quvish bilan Tu-ronni 
tanazzulga duchor qilmadilarmi? Bir vaqtlar jahon madaniyatining peshqadam 
markazlaridan bo‘lgan Turon hozir qo‘shni yurtlardan uzilib, ortda qolib, jaholat ichida 
xarob bo‘lmoqda-ku! Nahotki siz Hindistonning ham shu ahvolga tushishini istaysiz, 
o‘g‘lim? 
— Bunday istaklardan tangrim meni asrasin, hazratim! Mening muqaddas tilagim shulki, 
ota yurtimiz Turkiston ham Amir Temur bobomiz davridagi yuksakliklarga qayta 
ko‘tarilsin! 
Bu so‘zlardan Akbar yengil bir so‘lish oldi, Salimga atalgan iliq bir otalik mehri qalbida 
yana uyg‘onayotganday bo‘ldi. Koshki Salim otasining ishini davom ettiradigan va yuqori 
bosqichlarga ko‘tara oladigan darajaga yetsa-yu, Akbar qolgan umrini o‘g‘li bilan inoq 
yashab o‘tkazsa!.. 
— Muqaddas tilak! — dedi Akbar o‘g‘lining so‘zlarini yoqtirib. — Odamning dilida 
muqaddas tuyg‘ular bo‘lmasa imon-u e’tiqodi barbod bo‘lg‘ay. Siz bilan mening 
muqaddas tilaklarimiz bor ekan, endi ularni ro‘yobga chiqarish yo‘llarini ham birga 
izlaylik. Siz «Lo iloha illolloh»ni Farid Buxoriylar talqinida keltirdingiz. Bunday talqin 
boshqa dinlarni tan olmaslikka chorlaydir, g‘ayridinlarda jizya olishga yo‘l ochadir. Jizya 
esa nafsi katta ulamolarga boylik keltiradir. Boy bo‘lganlaridan so‘ng katta martabalarga 
intiladilar. Holbuki, islomni muqaddas deb bilgan so‘fiylar boylig-u martabani tan 
olmaganlar. Shahrisabzda Amir Temurning piri Amir Shamsiddin o‘zlarini Kulol deb 
ataganlar, boylig-u martabadan voz kechib, kulollik mehnati bilan ro‘zg‘or tebratganlar. 
Buxoroda o‘tgan hazrat Bahovuddin Naqshband naqqosh bo‘lganlar, o‘z hunarlari 
hisobiga kun ko‘rganlar. Ulardan keyin kelgan mullo-yu eshonlar aksini qilib nafsga 
berildilar, nazr-niyoz bilan boy bo‘ldilar, qo‘sha-qo‘sha xotin oldilar. Mana menga xabari 
keldi: Turonda hukmron bo‘lgan Jo‘ybar shayxlari Buxoro atroflaridagi juda ko‘p yer-u 
mulkka ega bo‘lib, boylik orttirishda xonlar bilan musobaqa qilur ekanlar. Buning 
oqibatida el-yurt qashshoqlashib, Turon tanazzul botqog‘iga tobora chuqur botib 
ketmoqda. Holbuki, barcha ulamolar islom diniga Bahovuddin Naqshband kabi beg‘araz 
xizmat qilsalar, ota yurtimiz yana yuksalgan bo‘lur edi. Turkiyani yuksaltirgan 
siymolardan biri Jaloliddin Rumiy din-u millat ayirmay, barcha inson zotini birday 
ulug‘lagan. Muslim-u nasora, otashparast-u yohudiy — hammasiga atab Rumiy go‘zal 
masnaviylar bitgan. Rumiy vafot etganda uni turli din, turli millat vakillari birgalashib 
dafn etganlar. Yoki Alisher Navoiyning «Xamsa»sida turli din, turli millat vakillari 
birgalashib, butun odamzodni yomon balolardan saqlaydigan Saddi Iskandariy 
qurganlarini eslang. Nahotki shunday ulug‘ so‘fiylar «Lo iloha illollohni» yaxshi 
tushunmaganliklari uchun turli din vakillariga birodarona munosabat qilgan bo‘lsalar? 
Qur’oni karimning «Hujarat» surasi turli millat-u qavmlarni bir ota, bir onaning 
farzandlaridek birodar bo‘lib yashashga da’vat etgani yodingizda bormi? 
Salim titroq qo‘llarini ko‘ksiga qo‘yganicha avval onalariga, so‘ng otasiga uzrli ko‘zlar 
bilan qaradi: 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov