Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
287
o‘g‘illariga o‘rgatish bo‘lganligi uchun Albert Pereyroning Salim bilan dengiz va kema 
mavzularida uzoq-uzoq suhbatlashishlariga yo‘l berib qo‘ygan. 
Monserrate esa shahzodalarga til o‘rgatishdan vaqt orttirganda chodirda o‘ltirib 
esdaliklar yozib boradi. U hali hech bir farangi umrida ko‘rmagan joylarni ko‘rayotgani, 
Akbarday ulug‘ sarkardaning harbiy yurishiga ishtirok etayotgani uchun o‘z toleyidan 
mamnun. Monserrate Yevropa uchun hali butunlay noma’lum bo‘lgan bu yerdagi hayot 
tarzini va Akbar shaxsiga oid o‘z taassurotlarini yozib bormoqda. Portugaliyada o‘sha 
davrlarda esdaliklarni «Kommentariya», ya’ni «Izohlar» — degan sarlavha bilan yozish 
odat bo‘lgan edi. Monserrate ham o‘z esdalik daftarini shu nom bilan atadi. Akbar 
padrelarni har haftada bir marta qabul qilib, uzoq-uzoq suhbatlashgan edi. Monserrate 
Akbarning qalbi his-tuyg‘ularga boyligini suhbat paytida ko‘zlaridan ham sezdi. 
Akbarning ko‘zlari unga dengiz to‘lqinlarining quyosh nurlarida jilvalanishini eslatgan 
paytlari bo‘ldi. Bu ko‘zlarda dengizning teranligi ham, bag‘ri kengligi ham, to‘fon paytida 
dahshatli kuchga aylanib ketishi ham aks etayotganday tuyulardi. Monserrate faqat bir 
narsani afsus bilan qalamga oldiki, Akbar hazrati isoning umuman otasi bo‘lmaganiga, 
Bibi Maryam osmondagi ilohiy ruhdan homilador bo‘lganiga hech ishonmadi. 
Monserratening butun e’tiqodi esa muqaddas uchlik — ota, o‘g‘il va ilohiy ruh birligiga 
asoslangan. Cho‘qinganda boshga va ikki yelkaga uch barmoqni tekkizib olish ham shu 
uchlikni tan olishdan kelib chiqadi. Biroq Akvaviva va Monserratelarning oylar davomida 
katolik dinini jon-jahdlari bilan targ‘ib qilishlariga qaramay, Akbar bu uchlikni «afsona» 
deb atadi va tan olmadi. 
— Otasiz farzand bo‘lishi mumkin emas! — deb turib oldi. 
— Axir biz keltirgan kitobni ko‘zga surtib, o‘pib qabul qildingiz-ku, hazrati oliylari! — dedi 
Akvaviva iltijo bilan. — Endi muqaddas uchlikni ham tan olib bir marta cho‘qina 
qolsangiz biz murodga yetgan bo‘lardik. 
— Kitob — jaholat tunini quvg‘uvchi chiroqdir,— dedi Akbar. — Shuning uchun men uni 
nondek e’zozlab ko‘zga surdim. Yetti iqlimdan kelgan haqiqat izlovchilar bilan 
ibodatxonada yillar davomida suhbatlashdim. Haqiqat turli ellarda turfa liboslar kiyib, 
bo‘linib-bo‘linib yashamoqda ekani menga endi ayon bo‘ldi. Men uning bo‘laklarini bir 
qalbda birlashtirmoq uchun «sulhi kull» siyosatini amalga oshirmoqdamen. Cho‘qinish 
esa haqiqatning faqat bir bo‘lagini tan olish, ya’ni sulhi kulldan chekinish bo‘lgay! 
Akbarning bu gaplari dindor Monserratega shakkoklik va dahriylik bo‘lib ko‘rindi, 
esdaliklarida uni lotincha «ateist!» degan so‘z bilan urishib, qoralab ham qo‘ydi. 
Monserrate daftarining sahifalarini Akbarga oid taassurotlari bilan to‘ldirib borar ekan, 
yozayotgan esdaliklari yevropalik vatandoshlari uchun kutilmagan bir yangilik bo‘lishini 
o‘ylab, hayajonli orzular qiladi. 
Antoni bu yangi olamni G‘arbda birinchi bo‘lib kashf etsa, uning nomi tarixda 
qolmaydimi? U o‘zining «Izohlar»ini kitob qilib chiqarsa, faqat Portugaliyada emas, 
dunyoning boshqa mamlakatlarida ham odamlar qiziqib o‘qishlari mumkin-ku. Portu-
galiya qiroli ham Antonini o‘z saroyiga chaqirib, suhbatlar qilishi turgan gap.* 
Monserrate o‘z yurtining eng mashhur odamlaridan biriga aylanishini xayoliga 
keltirganda yuragi ilhom bilan urib, qalami daftar ustida shahdam harakatlanadi. 
Akbar qo‘shinida uni «kofir» deb suymaydiganlar ham oz emas. Lekin shahzodalarga va 
ularning ixtiyoridagi minglab bek-u navkarlarga farangi mehmonlarni tun-u kun qo‘riqlab 
yurish topshirilgan. Harbiy yurish paytida til bo‘yicha mashg‘ulot o‘tkazish ham oson 
emas. Biroq qarorgohda uzoqroq to‘xtab qolsalar, Monserrate ularga ikki-uch soat til 
o‘rgatadi. Bu ishga Murod ko‘proq qunt qiladi. Shahzoda Salimni esa Albert Pereyroning 
sarguzasht hikoyalari va «antiqa» suratlari ko‘proq qiziqtiradi. 
Albert bu suratlarni ko‘rsatish bahonasida goho Salim bilan uning xos chodirida yolg‘iz 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov