Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
181
— Bille! — dedi. — Damudor! Bille!* 
Nihoyat, Damudor o‘ng oyog‘ini tizzasidan bukdi-da, keng, doira shakl qora tovonini 
Akbarga tutdi. Akbar shu tovonga oyog‘ini qo‘ydi-da, qo‘lini yuqoriga cho‘zib, filning 
qalin qulog‘idan tutganicha, uning bo‘yniga chiqdi. Akbar uni o‘rmonga sayrga olib bordi, 
daryoda cho‘miltirdi. Filning xovurini bosib, yana filxonaga qaytarib olib keldi. 
Shundan keyin filbonlar Akbarning mahavatlik* iste’dodi va jur’atiga tan berdilar. La’l 
Chand unga fil urishtirishni ham o‘rgata boshladi. 
Harbiy fillarni jangga tayyorlash uchun ularni mast qilib, maxsus bir maydonda urishtirib 
ko‘rish odati Hindistonda qadimdan bor edi. Fillar urishayotganda uning ustida mahavati 
bo‘ladi. Katta maydon o‘rtasida tuproqdan ko‘tarma qilinadi. Ikki fil ko‘tarmaning ikki 
tomonidan kelib, avval bir-birini xartumi va tishi bilan ura boshlaydi. Ularning ulkan 
oyoqlari ostida tuproq ko‘tarma nurab, qulab tushadi. Mahavatlarning har biri o‘z filiga 
buyruq berib, yo‘l-yo‘riqlar ko‘rsatib turadi. Fillar goho bir-biriga shunday qattiq uriladiki, 
mahavat bo‘shroq o‘ltirgan bo‘lsa, xasday uchib ketadi. G‘azabnok fil o‘z raqibini yengish 
uchun avval uning ustidagi mahavatini yiqitishga, uni xartumi bilan urib tushirishga 
harakat qiladi. Chunki mahavati urib tushirilgan fil yengilgan hisoblanadi. Katta 
balandlikdan yiqilgan mahavat esa biron joyi sinib mayib bo‘ladi, goho urishayotgan 
fillarning oyog‘i tagida toptalib, o‘lib ketadi. 
Shuning uchun filini urishtirishga olib chiqadigan filbon xuddi o‘limga ketayotgan 
odamday uyidagi yaqinlaridan va filxonadagi hamkasblaridan rozi-rizolik so‘rab, hamma 
bilan xayrlashib maydonga chiqadi. 
O‘smirlik olovligi tufayli Akbar mana shu xatarli fil urishiga birinchi marta mahavat bo‘lib 
qatnashganda o‘n to‘rt yoshda edi. 
Bayramxon fil urishida Akbarga biron kor-hol bo‘lishiga xavotirlanib, avval unga ruxsat 
bermadi. 
— Tojdoru shahzodalarga, hatto, chavgon o‘ynash mumkin emas, — dedi Bayramxon. — 
Chunki muxolif tomon qasddan go‘y va chavgoncho‘p bilan urib, tojdorga shikast 
yetkazishi mumkin. Fil urishtirish esa chavgondan ming hissa xatarliroq! 
Lekin Akbar mast fillarni qanday dadillik va ustalik bilan mina olishini otalig‘i ham ko‘rdi. 
Akbar Damudor nomli o‘sha zo‘r filni mastligi tarqagandan so‘ng Bayramxonga in’om 
qildi. Bundan mamnun bo‘lgan otaliq, nihoyat, Akbarning mahavat bo‘lib fil urishtirishiga 
ham ruxsat berdi. 
Akbar Jhalpa degan jangovar filni minib maydonga chiqdi. Lakna degan ikkinchi mast 
filni La’l Chand mindi. Bayramxon raqib tomonga ataylab Akbarni yaxshi ko‘radigan va 
uni ehtiyot qiladigan mahavatni qo‘ygan edi. Fillar bir-birlarini tishlari va xartumlari bilan 
urib bir yarim soat olishdilar, ammo mahavatlarini yiqitolmadilar. Shuning uchun olishuv 
durang bilan tugadi. 
Shundan keyingi to‘rt yil davomida Akbar yana ancha mast fillarni mindi va ularning 
ayovsiz janglariga ham qatnashdi. U Agradagi keskin ziddiyatlardan va otalig‘i bilan 
ikkovining orasini buzayotgan bek-u a’yonlarning fisq-u fasodlaridan ta’bi kir, ko‘ngli 
g‘ash bo‘lgan paytlarda fil minib ko‘ngil yozar edi. 
_______________ 
* B i l l e — oyog‘ingni tut, «mindir» degani. 
* M a h a v a t — filshunos, filbon.
* * *
Akbar Mankotda yurganda Bayramxon uch kun to‘y berib, Salima begimga uylangan edi. 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov