Microsoft Word akram uzoqov mdh adabiyoti cyr ziyouz com

 
Рўдакий 
(858-941) 
 
Форс-тожик классик адабиётининг буюк намояндаси, атоқли 
шоир ва мутафаккир Абулҳасан Рўдакий ҳозирги Тожикистоннинг 
Панжакент туманига қарашли Панжрудак қишлоғида дунёга келди. 
Жуда ёшлигидан бошлаб шеър айта бошлади. Унинг шуҳрати ўша 

---

Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги халқлари адабиёти
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
10
замоннинг машҳур ҳукмдорлари Сомоний подшоҳларга етиб, у 
Бухорога чақириб олинди. Рўдакий Бухорода замонасининг жуда кўп 
машҳур шоирлари, файласуфлари, тарихчилари билан танишди, ўзи 
ҳам турли фанларни ўрганиш мақсадида зўр бериб китоб мутолаа 
қила бошлади. 
Рўдакий сарой шоири бўлишига қарамай, ўзининг ғазал, рубоий 
ва қасидаларида дунёвий муҳаббатни куйлади, халқнинг ҳаётини 
ҳаққоний тасвирлашга интилди. Рўдакий ёзиб қолдирган шеърий 
асарлардан бизгача жуда оз қисми етиб келган. Бу асарлар буюк 
шоирнинг ҳаёти ва ижодий фаолияти ҳақида қимматли маълумот 
берадиган ажойиб манба ҳисобланади. Рўдакийнинг “Қариликдан 
шикоят”, “Май онаси” қасидалари, ўнлаб ўйноқи, равон, мазмундор 
ғазаллари кишини ўзига мафтун этади. Бу асарлари билан Рўдакий 
ижоди ҳақида илмий иш олиб борган адабиётшунослар унинг “Калила 
ва Димна”ни назмга айлантирганлигини қайд этадилар. 
Рўдакий ўзининг прогрессив дунёқараши ва халқпарварлик руҳи 
билан суғорилган ижоди орқали сомонийлар саройига тўпланган 
реакцион маддоҳ шоирларга қақшатқич зарба берди. Сарой шоирлари 
ва қорагуруҳчи амалдорлар қариган чоғида унинг икки кўзини ўйиб 
олдилар. Хўрланган шоир ўз ватанига қайтиб, қашшоқликда вафот 
этади. Рўдакий Панжрудак қишлоғига дафн этилган. Унинг 
ватандошлари ҳозир ҳам шоир яратган ажойиб қўшиқларни ёд айтиб 
юрадилар. 
Қариликдан шикоят 
 
Тишим бари тўкилиб кетди, дурри ғалтон эди, 
Уларни тиш дема, балки чироғи тобон эди. 
Оқиш кумуш эди-ю, худди дурри маржон эди, 
Булоқнинг қатраси ёинки тонгда чўлпон эди. 
Биронта қолмади куртакланиб, тўкилди бари, 
Бу қайси наҳс эди, наҳс бўлганда Кайвон эди? 

---

Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги халқлари адабиёти
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
11
Менимча, наҳсдан ё узоқ умрдан эмас, 
Не бўлди? Мен эта қўйсам қазойи осмон эди. 
Кўзингни соққасидек айланиб турувчи жаҳон 
Ҳамиша айланади, ҳамма вақт гардон эди. 
Қачонки дори-ю, дармони оғриқ ўрнидадир, 
Кезида оғриғи ҳам дори бирла дармон эди. 
Кўз очқуча тўзитар у қаерда янги эса 
Дам ўтмайин тузатар у қайдаки вайрон эди. 
Талайча боғнинг ўрнини чўл этиб қўйди, 
Ва қанча боғлар ўрни бурун биёбон эди. 
Сен, эй юзи тўлин ойдай гўзал, не билғайсан? 
Беш-олти кун нари ҳолим нечоғли шодон эди? 
Кўпинча сен гажагинг бирла менга мақтанасан, 
Гажак-гажак қаро сочим мисоли чавгон эди. 
Юзим текислиги атлас каби замон ўтди, 
Менинг сочим у замонда қаро-ю қатрон эди. 
Чунончи шунча гўзаллик азиз меҳмон экан, 
Қайтмагай яна. Беш-олти кунга меҳмон эди.