Microsoft Word akram uzoqov mdh adabiyoti cyr ziyouz com

 
 
 

---

Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги халқлари адабиёти
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
4
Кириш 
 
Истиқлол барча фанлар қатори сўз санъатига асосланган 
адабиётнинг асл моҳиятини ўзгартирди. Биринчидан, адабиётнинг 
ҳаққонийлик, изчиллик тамойилларини ўз ўрнида ишлатиш 
кўникмасини 
шакллантира 
бошлади. 
Иккинчидан, 
адабиёт 
яккаҳокимлик, зўравонлик, миллатларни камситиш ва биргина миллат 
мафкурасига хизмат қилиш қуроли эмаслигини исботлади. 
Учинчидан, миллати, ирқи, ижтимоий келиб чиқиши, чегара 
ҳудудидан қатъий назар бани башарнинг орзу-ўйини, ташвишу 
қувончларини акс эттирувчи воситалиги равшанлашди. Шунинг 
натижаси ўлароқ, Олий ва ўрта махсус таълим муассасаларининг ўқув 
дастурлари, давлат стандартлари тамоман янгиланди. Унда 
миллатнинг ўзлигини намоён этувчи миллий мерос, маданият, 
қадриятлар холисона ўз таҳлилини топди. Бунда бошқа миллат ва 
элатларнинг ҳам манфаатлари фаромуш қилинмади. Зикр этилганлар 
сирасида бир вақтлар зўр бериб, мажбуран ўқитилган “Шўро 
халқлари адабиёти” кейинчалик “Қардош халқлари адабиёти” деб 
юритилган фан мустақилликнинг дастлабку кунларидаёқ ёлғон, сохта 
ғояларга асослангани учун истеъмолдан чиқиб қолди. Ачинарли 
жиҳати шуки, мазкур фан асосида ўрганилган халқларнинг адабиёти 
асл моҳияти билан таҳлил этилмаган. Аксинча, шўро тузумини 
мақтаган, доҳийларни алқаган шоир ва ёзувчиларнинг асарлари юз-
юзаки таҳлил этилган, шу асосда бир халқнинг адабиётига баҳо 
берилган, холос. Мазкур халқнинг миллий ўзига хослиги, миллий 
анъана ва қадриятлари билан ҳеч ким ҳисоблашмаган. 
Хўш, янгиланиш, яшариш натижаларини сўраётган озод Ватан 
кишиларига мазкур фанни ўқитишнинг эҳтиёжи борми? Бор. Аввало, 
биз миллат ва халқларнинг эркинликлари кафолатланган, хоҳлаган 
илмни ўрганишга имконият яратилаётган, маънавий-маърифий, 
сиёсий-иқтисодий жиҳатдан мустаҳкамланган мамлакат қуряпмиз. 
Иккинчидан, юртимиздаги барча халқлар ўз анъана ва меросини қайта 
тиклаб, батафсил ўрганиш ҳамда тарғиб этиш имконига эга. 
Учинчидан, йиллар давомида халқларга ҳамнафас, ҳаммаслак бўлиб 
келган халқлар билан нафақат иқтисодий-сиёсий, балким маърифий 

---

Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги халқлари адабиёти
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
5
жаюҳаларда ҳам мустаҳкам алоқалар ўрнатилган. Ўтказилаётган 
турли тадбирлар, анжуман ва симпозумлар фикримиз далили бўла 
олади. 
Тўртинчидан, 
мустақил 
ҳамдўстлик 
мамлакатлари 
халқларининг ўзига хос ва мос осори-атиқа, анъана ҳамда меросини 
ўрганиш тафаккуримизни бойитади, адабий алоқаларнинг янги 
жабҳаларини кашф этишга замин ҳозирлайди. Аслида адабий 
алоқалар тизими ўша яккаҳокимлик замонидаёқ ўзбекнинг заҳматкаш 
олимлари – Ғайбулла Салом, Натан Маллаев, Аъзам Шерматов, 
Нажмиддин Комилов, Абдуқодир Ҳайитметов, Эркин Каримов, Лазиз 
Қаюмовлар томонидан шакллантирилган эди. Аммо барча 
айтиладиган фикр ва ғоялар қоғозга ўралиб, силлиққина баён 
этиларди. Бешинчидан, замон ўзгариши билан янги-янги фикр, ғояни 
айтиш зарурати пайдо бўлди. Ҳар бир қардош халқнинг адабиёти асл 
моҳиятдан ажратилмай ўрганилса, таҳлил ва тадқиқ этилса, мазкур 
ғоялар яққол кўзга ташланади. 
“Мустақил Ҳамдўстлик Давлатлари халқлари адабиёти” фани 
бўйича ўтказиладиган дарсларда Маказий Осиё ва Қозоғистон, Кавказ 
ва Кавказорти, Шарқий Славян ва Молдован, Волгабўйи халқлари 
адабиётининг ўзига хос хусусиятлари, ривожланиш тарихи ва 
тамойиллари таҳлил этилади. Энг муҳим жиҳат назардан қолмаслиги 
керакки, ҳар бир халқнинг фақат ўзига хос хусусияти бўлиши 
баробарида муайян ғоялар ва муаммоларни ечиш асномида 
муштараклиги, уйғунлиги ҳам мавжуд.