Microsoft Word akram uzoqov mdh adabiyoti cyr ziyouz com

 
Ованес Туманян 
(1869-1923) 
 
Арман реалистик адабиётининг йирик намояндаси, атоқли шоир, 
прозаик ва драматург Ованес Туманян Арманистоннинг Лори 
туманига қарашли Дсех қишлоғида руҳоний оиласида туғилди. Аввал 
Жалологи қишлоғида Тегран Давтян мактабида, сўнг тифлис 
шаҳридаги арман диний семинариясида таҳсил олди. Тўқсоничи 
йилларда “Мурч” (“Болға”) ва “Ахбюр” (“Булоқ”) журналларида 
ҳамкорлик қилди. 
Ижодини шеър, масал ёзишдан бошлаган Туманяннинг “Мушук 

---

Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги халқлари адабиёти
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
32
ва ит” (1886), “Маро” (1887), “Қуёш ва ой” (1890), “Лорилик Сако” 
(1889) сингари достон, шеър ва масаллари халқ оғзаки асарларига хос 
мотивлар билан суғорилгандир. 
Тифлисдаги адабий муҳит Ованес Туманяннинг ижодий 
фаолиятига кучли таъсир қилди. Бу ерда у атоқли арман 
ёзувчиларидан Раффи, Шервонзода, Сундукян билан яқиндан 
танишди. Бу танишиш натижасида у рус ва дунё адабиёти 
классикларининг ижоди билан қизиқа бошлади. Шу даврда 
О.Туманян А.Пушкин, Д.Байрон, В.Шекспир асарларидан арман 
тилига таржималар қилди. Уларга эргашиб ўзи ҳам “Артаваэд II”, 
“Шоҳ Ованес” сингари тарихий драмаларини ёзишга киришди. 1901-
1902 йилларда у “Тимкаберд қалъасининг забт этилиши”, “Парвона”, 
“Сосунлик Довуд” достонларини яратди, “Ануш” достонини қайта 
ишлади. 
О.Туманян арман адабиётида Х.Абовян ва М.Налбандяннинг 
анъаналарини изчиллик билан давом эттирган, халқ оғзаки ижоди 
мотивларидан баракали фойдаланган ёзувчидир. Унинг кўп 
ҳикоялари, хусусан, “Кукор” ҳикояси кўп тилларга таржима 
қилинган. 
 
Она юрт ғами 
 
Кўркам далаларингнинг мафтуниман азалдан, 
Қалбимда зўр меҳринг бор чақалоқлик маҳалдан. 
Аммо ҳар гал тикилсам ғамга тўлади юрак, 
Жафокаш азиз элим, хуноб бўлади юрак. 
Қувғинга дучор бўлган фарзандларинг беҳисоб, 
Вайрона қишлоқларинг, шаҳарларинг ҳам хароб: 
О, афсус, ўлкам, 
Кўп маъюс ўлкам! 
Кўриб турибман: душман сени поймол этмоқда, 
Гуллар сўлиб, кўркингга бир-бир путур етмоқда. 
Қишлоғу, шаҳарларда йиғи-сиғи ва нола, 
Қўшиғу куйларинг ҳам маъюс, ҳасратга тўла. 

---

Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги халқлари адабиёти
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
33
Золимларнинг дўқидан кар ҳам бўлгудек қулоқ, 
Зулм занжири туфайли ёш тўла кўзлар булоқ. 
Бағри қон ўлкам, 
Жонажон ўлкам! 
Жароҳатинг кўп, бироқ бардамсан, ўлкам, ҳали, 
Ҳали куч бор танингда қаддингни ростлагали. 
Ўйлайсанми, йўлдасан, сафардасан-у, фақат –
Ёлғиз худодангина кутиб турибсан мадад? 
Биз эса фарзандларинг, қулоқни сенга тутиб, 
Амрингни кутаяпмиз, турибмиз фармон кутиб. 
Уйғон, бас, ўлкам, 
Муқаддас ўлкам! 
Ишончимиз комилдир, пайт келиб тонг отади, 
Уйқуда соғлом юрак қачонгача ётади? 
Ишончимиз комилдир, кўтарганда бош қуёш, 
Кекса Араратдаги ҳар бир гиёҳ, ҳар бир тош 
Нурни хуррам қаршилар ҳаётдан мамнун бўлиб, 
Шоиринг янги қўшиқ яратар завққа тўлиб. 
Сақлама сукут, 
Истиқболли юрт!