Microsoft Word àñîñèéòåõ10. doc

Tekis membranali qurilmalar.
 Bunday qurilmalarning asosini tekis yuzali membranadan tayyorlangan 
elementlar tashkil etadi. Ushbu elementlar tekis g`ovaksimon materialning ikki tomoniga joylashtiriladi. 
Ikkita qo׳shni membranali elementlarning oralig`idagi masofa (kanal) kichik bo׳lib, 0,5-5 mm ni tashkil 
etadi. Ushbu membranalararo kanal bo׳yicha dastlabki eritma harakat qiladi. Ajralayotgan eritma birin-
ketin barcha membranalararo kanallardan o׳tib, quyuqlashib qurilmadan chiqib ketadi. Ushbu 
eritmaning membranadan g`ovaksimon qolipga o׳tgan bir qismi permeat (filtrat) ni tashkil etadi. 
Membranali elementlar turli shaklga ega bo׳lishi mumkin: dumaloq (elliptik); to׳g`riburchakli; kvadrat. 
34.2-rasmda membranali elementi elliptik shaklda tayyorlangan qurilmaning sxemasi berilgan. Ushbu 
uskuna elliptik shakldagi membranali elementlar 2 paketidan iborat bo׳lib, ikkita dumaloq flaneslar 1 
oralig`ida joylashgan. 
Flaneslar yo׳naltiruvchi shtangalar 3 yordamida bir-biri bilan birlashtirilgan. Membranali elementlar 
ikki tomoniga membranalar 7 joylashtirilgan tayanch plastinalaridan 4 iborat. Tayanch plastinalari va 
membranalardagi teshiklar ikki xil halqalar 6-va 7 yordamida zich qilib biriktiriladi. Ajralayotgan 
eritmani membranalararo kanalga berish va uni uzatish uchun halqalarda radial yo׳nalish bo׳yicha 
ariqchalar ko׳zda tutilgan. Eritmani seksiyalarga tarqatish maqsadida tegishli membranali elementdagi 
teshik yopib qo׳yuvchi pona 8 yordamida yopib turiladi. Permeat har bir membranali elementdan 
egiluvchan kapillyar shlanga 9 bilan alohida ajratib olinib, umumiy kollektorga 10 tushadi. 

---

 
157
 
 
 
34.2-rasm. Tekis membranali qurilmaning ishlash sxemasi: 
1 — flanes; 2 — membranali elementlar;   
3 — yo׳naltiruvchi shtangalar; 4 — tayanch plastinalari;  
5 — membranalar; 6 — o׳tkazuvchi halqa; 7 — qulflovchi halqa; 8 — yopib qo׳yuvchi 
pona; 9 — shianga; 10 — permeat uchun kollektor 
 

---

 
158
 
Tekis membranali qurilmalarning asosiy kamchiliklari: 
membranalarning qurilmaning 1 m
3
 hajmiga nisbatan olingan solishtirma yuzasi kichik (60-300 mVm
3
); 
qurilmalarni yig`ish va membranalarni almashtirish qo׳l kuchi bilan amalga oshiriladi. Bunday turdagi 
qurilmalarni loyihalash uchun quyidagilar tavsiya etiladi: membranali elementning shakli-
to׳g`riburchakli; maqbul gidrodinamik rejim tashkil etish uchun qurilma seksiyalardan yig`ilgan bo׳lishi 
kerak; 
qurilmaning qobiqsiz modeli eng maqbul hisoblanadi.