Microsoft Word àñîñèéòåõ10. doc

Ultrafiltrlash.
 Yuqori va kichik molekulali birikmalar eritmalarini ajratish hamda yuqori molekulali 
birikmalarni fraksiyalarga ajratish va quyuqlashtirish jarayonlari ultrafiltrlash deb yuritiladi. Bunday 
jarayonlar membrananing ikki tomonidagi bosimlar farqining ta’siri natijasida yuz beradi. Ultrafiltrlash 
erigan komponentlarning molekulyar massalari erituvchining molekulyar massasidan ancha katta 
bo׳lgan sistemalarni ajratish uchun qo׳llaniladi. Odatda ultrafiltrlash jarayoni nisbatan kichik bosimlarda 
(0,2-1,0 MPa) olib boriladi. 
Mikrofiltrlash.
 Agar membranali jarayon eritmadan yirik kolloid zarrachalarni yoki muallaq holatida 
bo׳lgan kichik zarrachalarni (o׳lchami 0,1-10 mkm atrofida bo׳lgan) ajratish uchun mo׳ljallangan bo׳lsa, 
mikrofiltrlash deb ataladi. Ushbu jarayon ham membrananing ikki tomonidagi bosimlar farqi ta’sirida 
boradi. Mikrofiltrlash ish bosimi ancha kichik qiymatga (megapaskalning o׳ndan yoki yuzdan biri) teng 
bo׳lgan holatda olib boriladi. 
Mikrofiltrlash jarayoni elektronika, tibbiyot, kimyo, mikrobiologiya kabi sohalarda keng qo׳llanilib, 
nafis suspenziyalarni (masalan, latekslar) quyuqlashtirish, turli eritmalarni tindirish (muallaq holatidagi 
zarrachalarni ajratish), oqova va tabbiy suvlarni tozalash uchun ishlatilmoqda. 
Dializ.
 Bu jarayon moddalarning yarim o׳tkazuvchi membrana orqali har xil diffuziya tezligi bilan 
o׳tishiga asoslangan. Ushbu jarayonda membrana quyuqlashgan va suyuqlashgan eritmalarni bir-biridan 

---

 
156
 
ajratib turadi. Shu sababli ushbu usuldan odatda molekulyar massalari (yoki diffuziya koeffitsientlari) 
bir-biridan katta farq qiladigan komponentlarni ajratish uchun qo׳llaniladi. Quyuqlashgan va 
suyuqlashgan eritmalarning konsentratsiyalari o׳rtasidagi farq (konsentratsiyasi gradienti) ta’sirida 
erigan moddalar turlicha diffuziya tezligi bilan membrana orqali suyuqlashgan eritma tomonga o׳tadi. 
Erituvchi (odatda suv) esa teskari yo׳nalishda harakat qilib, erigan moddalarning o׳tish tezligini 
kamaytiradi.