Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

4. Konyunkturani bashorat qilish 
 
Ayrim  tovar  bozor  konyunkturasini  oʻrganishdan  maqsad  toʻgʻri  bashorat  qilish  va 
oʻzgarishlarning  oldindan  aytib  berishdan  iboratdir.  Umuman  bashorat  -  bu  obyekt  axvolining 
kelajagi haqida, fikrlari va rejalarini ruyobga chiqarish yoʻllari va muddatlaridir. Bashorat insonning 
oʻrganish va amaliy faoliyatida yoʻllangan obyekti boʻlib, jarayonlar, koʻrinishlar, hodisalar boʻlishi 
mumkin. 
Bashorat  qilish bu - obyektning kelajagini tahlil qilish va bu kelajakni qanday boʻlishini koʻra 
bilishdir.  Ijtimoiy-iqtisodiy  jarayonlarning  bashorat  imkoniyatlari  eng  avval  sabab  va  hodisa 
bogʻlanishlarining tabiat xarakterlari orqali aniqlanadi. Oldindan aytib berish, bashorat qilish faqat 

---

umumiy  xossalar  va  qonuniylikka  ega  boʻlgan  sabab  va  xulosalar  aniq  boʻlgan  jarayonlarga 
bogʻliqdir.  
Iqtisodiy  bashorat  konyunkturasining  tuzishning  asosiy  imkoniyatlari  iqtisodiy  hodisalarni 
rivojlanishi toʻgʻridan - toʻgʻri vaqt taqozosi orqali aniqlanadi. Bashorat qiluvchining vazifasi hozirgi 
kunda kuz ostida oldingilarni esga olib, kelajak elemetlarini topish va umum tendensiyalarini oʻrganib 
shu hodisalarni rivojlanishining kelajagini koʻrsatib berishdir. 
Bashoratning  maqsadi  va  xizmati  rasional  yechimlar  qabul  qilish  uchun  muqobil  iqtisodiy 
rivojlanish  va  uning  ijtimoiy-iqtisodiy  natijalarini  koʻra  bilishdir.  Bashorat  qilish  umumiy 
rejalashtirishni va boshqarishni rivojlantirish uchun samarali qurol boʻlib xizmat qiladi. Jahon bozori 
rivojlanish kelajagini aniq koʻra bilish uning imkoniyatlarini va ehtiyojlarini aniqlash uchun davlat 
miqyosida qaysi sohalarini oʻsishi va effektivligini aniqlash va radikal oʻzgarishlarini va ilmiy ishlab 
chiqarishni baholashga imkoniyat beradi. 
Bashorat qilish har doim ishning rejalashdan oldingi bosqichi hisoblanadi, marketing dasturi va 
rejasining asosiy variantlaridan biri hisoblanadi, chunki bashorat qilishning maqsadi - bilimimizning 
darajasiga  toʻgʻri  keladigan  va  bashoratga  kiritilishi  asosida  mumkin  boʻlgan  holatlarning 
rivojlanishini kengroq boʻlishi mumkin boʻlgan muqobil yoʻllarini berishdir. Bu holatda qaror qabul 
qilish  bashorat  variantlarining  koʻproq  boʻlishi  mumkin  boʻlgan  asoslangan  tanlov  hisoblanadi. 
Bashorat qilish- ilmiy analitik ajralmas bosqichdir. Ishlab chiqarilgan bashoratlar asosida qarorlarni 
qabul qilish ham qaror hisoblanadi. Hozirgi vaqtda iqtisodiy bashorat qilish 1-1,5 eng koʻpi 2 yildir, 
oʻrta  muddatli  5  yilgacha,  uzoq  muddatli  5  yildan  ortiq  va  15-20  gacha.  Qiska  muddatli  bashorat 
qilish bu har doimgi konʻyunktura bashoratidir, u har kungi amaliyotning boshqaruvchisi hisoblanadi, 
uzoq muddatli bashorat qilish umumiy tendensiyalarini aniqlaydi, iqtisodiy programmalarni tuzishda 
asos hisoblanadi va u kelajak konyunkturani aniqlash uchun muhimdir. Hozirgi vaqtda zamonaviy 
ilm-fanda  bashorat  qilishning  100  dan  ortiq  turli  uslublari  qoʻllaniladi.  Ularning  orasida  ekspert 
baholash  uslubi,  fikrlar  xujumi,  tarixiy    analog,  EXMlarni  ishlatishda  xar  xil  matematik-  statistik 
uslublarni qullash bilan farq qiladi. 
Konʻyunkturani bashorat qilishda konʻyunktura rivojlanishi umumiy  tendensiya baholaridan 
boshlash  kerak.  Buning  uchun  esa  kelajak  konʻyunkturani  zamonaviy  konʻyunkturadan  ajratish 
uchun xamma narsani eʻtiborga olishi kerak. Bu maqsad uchun esa uzoq davr uchun xizmat qiladi. 
Konʻyunktura rivojlanishidagi ichki omillar bilan bir qatorda yana shu mamlakatning iqtisodiyotiga 
jaxon  konʻyunkturasini  taʻsir  etishini  ham  kuzatish  kerak,  chunki  u  baʻzi  mamlakatlar  uchun 
konʻyunktura  sinish  paytida  katta  ahamiyatga  ega  boʻlishi  mumkin.  Agar  mamlakatning  tashqi 
iqtisodiy aloqalari qancha kuchli boʻlsa, shunchalik unga boʻlgan taʻsir ortadi.