tushadigan mahsulotning tashqi ko‘rinishi (dizayn, o‘rami) haqida unutmasligi kerak. Shu bilan birga
tovarning hayotiy davri bosqichlarini xam hisobga olishi kerak.
Narx. Iste’molchilarning boyliklar tizimi o‘zgaruvchandir. Shuning uchun narx va
narxlashtarishni amalda boshqarish — yuqori professional yondashuvni talab qiladigan murakkab
jarayondir. Ba’zi tadqiqotchilar hisoblaydilarki, qiymat bu ishlab chiqarish hajmiga nisbatan
mahsulot sifatidir. Hozir ham ko‘pgina korxonalarda narx bo‘yicha qarorlar faqat moliyaviy
yondashuv doirasida qabul qilinadi, ya’ni xarajatlar va rentabellikni hisoblash asosida aniqlanadi.
Tovarlar yetarlicha differensiallanmagan va shu bilan birga raqobatchilar ko‘p bo‘lsa, bu vaziyatda
firmaning bozor ta’siri sust bo‘lishi mumkin, va odatda, bozordan kelib chiqadigan narx qabul
qilinadi. Firma strategik marketingni qo‘llasa va buning natijasida bozorda kuchga ega bo‘lib borsa,
tabiiyki, bunday holda firma uchun narxni belgilash jarayoni tanlangan strategiya uchun markaziy
ahamiyatga ega bo‘ladi.
Firma darajasida narx ikkilamchi rol o‘ynashini unutmaslik kerak. Bir tomondan, u talabni
rag‘batlantirish omili bo‘lib hisoblanadi, boshqa tomondan esa bir vaqtning o‘zida uzoq muddatli
rentabellikning asosiy qurolini ifodalaydi.
Siljitish. Talab va taklifning samarali muvofiqligini ta’minlash uchun bozor subyektlari
o‘rtasida (ayirboshlash jarayoni) asosan firmadan chiqadigan axborot oqimlari marka yoki firma
da’vo qiladigan o‘rinni bozorga yetkazishga yo‘naltirilishi kerak. Buning uchun siljitishning har xil
kanallari ishlatiladi: tijorat personali, reklama, talabni rag‘batlantirish va jamoatchilik bilan aloqalar.
Firma tomonidan qilingan strategik tanlov samarali tadbiq etilishi uchun samarali siljitish tizimi bilan
qullab-quvvatlangan bo‘lishi kerak, aks holda tijorat muvaffaqiyatiga erishish ehtimoli kamroq
bo‘ladi.
Taqsimlash (joylashtirish kanallari). Taqsimlash (sotish) kanallarining amal qilishi ishlab
chiqaruvchi korxona erkin almashinish talablari va iste’molchilar umididan kelib chiqadigan hamma
majburiyatlar va funksiyalarni o‘z bo‘yniga ololmasligi bilan shartlanadi. Zamonaviy texnika va
axborot tizimlari ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilarni yaqinlashtirsa ham, biroq bu bog‘lanishlar
turlicha murakkab. Shuning uchun obyektiv ravishda vositachilarni jalb qilish zarurati paydo bo‘ladi.
Vositachilar yordamiga murojaat qilish o‘z navbatida korxona uchun tovar harakati va xizmat
ko‘rsatish jarayonining ma’lum elementlari ustidan nazoratni yo‘qotish tushuniladi. Korxona uchun
taqsimlash tarmoqlarini tanlash (sotish tarmog‘i) — bu maqsadli segment iste’molchilarining shaxsiy
maqsadlari va talablari bilan bog‘langan strategik yechim. Har qanday taqsimlash tarmog‘i
almashinishni amalga oshirish uchun zarur bulgan funksiyalar kompleksini bajaradi.
Do'stlaringiz bilan baham: