Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

2.  Taktik rejalashtirishning roli va oʻrni. 
 
Rivojlanishning  strategik  yoʻnalishini  belgilab  olib  firmalar  marketing  taktikasi  masalalarini 
hal qiladilar. Taktika deganda yaqin vaqtga qoʻyilgan maqsadlarga erishish boʻyicha harakatlar rejasi 
tushuniladi.  Bu  yerda  operativ  rejani  ishlab  chiqish  asosiy  ahamiyatga  ega.  Bunda  kim,  nimani, 
qachon va qayerda qilishi kerakligi belgilab olinadi. Bu reja strategik rejaga qaraganda elastikroq 
boʻlib  hisoblanadi.  U  bozorda  roʻy  berayotgan  oʻzgarishlar,  turli  marketing  tadbirlariga  javob 
reaksiyasi, tovarlarning raqobatbardoshligi oʻzgarishi, segmentasiya berishi mumkin ooʻlgan yangi 
imkoniyatlar, shuningdek, narxlashtirishdagi oʻzgarishlarga bogʻliq boʻladi. Taktik rejaning ushbu 
asosiy holatlarini qisqacha koʻrib chiqamiz. 
Marketing  tadbirlarini  rejalashtirish  va  amalga  eshirish  koʻp  jihatdan  isteʻmolchilar  xatti-
harakatlarining oʻzgarishi, yaʻni quyidagi savollarga javob berish orqali belgilanadi: Kim? Qanday? 
Qachon? Qayerda? va nima uchun sotib oladi?  
Maʻlumki, turli sabablarga koʻra xaridorlar bozorda oʻzlarini har xil tutadilar. Ularning xatti-
harakati turli omillarga  bogʻliq: ijtimoiy, iqtisodiy, tabiiy-iqlimiy, demografik, estetik, psixologik. 
Ushbu omillarning taʻsiri xaridorlarni eng umumiy tavsiflar boʻyicha guruhlash asosida oʻrganiladi 
(jinsi,  yoshi,  malakasi,  ijtimoiy  ahvoli,  yashash  joyi  va  hokazo).  Marketing  taktikasi  firma 
xaridorlarning qaysi guruhlari bilan ishlashiga qarab belgilanadi. 
Xarid  jarayoni  oldi-sotdi  jarayonidan  ancha  oldin  boshlanishi  sababli  marketing  taktik 
rejasining  maqsadi  ushbu  bosqichlardan  har  biriga  kirib  borish  va  xaridorning  xatti-harakatlarini 
firma uchun kerak boʻlgan tomonga yoʻnaltirishdan iborat. 
Yangi tovarlarni xarid qilish toʻgʻrisida qaror qabul qilishning oʻziga xos xususiyati shundan 
kelib chiqadiki, xaridorlar, odatda, tovar toʻgʻrisida yetarlicha maʻlumotga ega boʻlmaydilar. Shuning 
uchun bu holda quyidagi bosqichlar qoʻshiladi: xabardorlik, qiziqish, tatib koʻrish. Shuni ham nazarda 
tutish kerakki, odamlar yangiliklarga turlicha munosabatda boʻladi — baʻzilari ularni darhol qabul 
qiladi, boshqalar bu jihatdan ancha orqada qoladi. 
Yangi tovar marketingining taktikasi uni 50% xaridorlardan koʻpi qabul qilmasligini, qolgan 
qismi uchun esa turli marketing vositalaridan foydalanib kurashish kerak  boʻlishini hisobga olishi 
kerak. 
Raqobat  va  tovarning  raqobatbardoshligi  marketingning  taktik  rejasini  shakllantirishning 
muhim  omili  hisoblanadi.  Bozorda  bir  nechta  sotuvchi  boʻlgandan  keyin,  tabiiyki,  ular  oʻrtasida 

---

raqobat,  xaridor  uchun  kurash  boshlanadi.  Bu  kurashning  muvaffaqiyati,  asosan,  u  qanchalik 
tashkillashtirilgan va savodli olib borilishiga bogʻliq boʻladi.