Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

8.3.18. “Ravzat uli-l-albob” 
“Ravzat uli-l-albob” ёki “Ravzat uli-l-albob fi tavorih’al-akobir va-l-ansob” 
(“Akobir va asil (kishilar) tarixi xususida oqillar bog’i”) nomli asarning ijodkori 

---

 
86
Faxruddin Abu Sulaymon Dovud ibn Abulfazl Muh’ammad Banokatiy (1330 yili 
vafot etgan) bwlib, u XIII asrning II- yarmi va XIV asr I- yarmining birinchi 
choragida wtgan shoir va yirik tarixchi olimdir. U kwproq Banokatiy nomi bilan 
mashh’ur. 
Banokat eski Toshkent shah’ar nomlaridan biri bwlib, u İloq, yani 
Oh’angaron darёsining Sirdarё bilan qwshilish joyi yaqinida joylashgan qadimiy 
shah’ar, 1392 yilidan boshlab Shoh’ruh’iya nomi bilan atalgan. Tarixchi mana shu 
shah’arda tug’ilgan. Elxon G’ozonxon h’amda Wljoytuxon saroyida xizmat qilgan 
va 1301 yili malik ush-shuaro (shoirlar podshoh’i) unvoniga sazovor bwlgan. 
Lekin Banokatiy kwproq tarixchi olim sifatida va jah’on tarixini wz ichiga 
olgan “Ravzat uli-l-albob” nomli asari bilan mashh’ur bwldi. Asar 1317 yili ёzib 
tamomlangan va muqaddima h’amda twqqiz qismdan iborat: 1) Odam Atodan to 
Muso payg’ambargacha wtgan davrda yashagan patriarx va payg’ambardar; 2) 
qadimiy Eron podshoh’lari; 3) Muh’ammad payg’ambar, xalifayi Roshidin, 
imomlar, Umaviya va Abbosiya xalifalari davri; 4) Abbosiylar bilan h’amasr 
bwlgan Toh’iriylar, Safforiylar, Somoniylar, Xorazmshoh’lar va boshqa sulolalar; 
5) yah’uliylarning payg’ambarlari va podshoh’lari; 6) xristianlar va franklar tarixi, 
xristianlarning dini va etiqodi, Armaniston va frank mamlakatlarining geografik 
h’olati; 7) Hindiston tarixi, h’indlarning dini va etiqodi; 8) Xitoy tarixi va uning 
geografik h’olati, xitoylarning dini va urf odatlari; 9) mwg’ullarning tarixi va 
ularning istilochilik yurishlari. 
“Ravzat uli-l-albob” asari Rashiduddinning “Jome ut-tavorix” asari asosida 
ёzilgan bwlib, uning qisqartirilgan tah’riri deb aytish h’pm mumkin. Lekin 
Banokatiy asarida Rashiduddin kitobida uchramaydigan malumotlar h’am bor. 
Masalan, etti iqlim mamlakatlarining tavsifi, Eronning 1310-1317 yillar orasidagi 
tarixi shular jumlasidandir. 
Xullas, Banokatiyning mazkur asari Wrta Osiё va Wzbekistonning XIII-XIV 
asrning birinchi choragidagi tarixi, geografik h’olati va ah’olisining turmishini 
wrganishda muh’im manbalardan h’isobanadi. 
“Ravzat uli-l-albob” XVII asrdan buёn ilmiy jamoatchilikning diqqat-
etiborini wziga tortib kelmoqda. Uning ayrim qismlari lotin, turk, ingliz h’amda 
frantsuz tillariga tarjima qilinib chop etilgan. 
Asarning qwlёzma nusxalari Toshkent, Sankt-Peterburg, Qozon, Dushanbe 
va xorijiy mamlakatlar kutubxonalarida mavjud. Kitobdan Alisher Navoiy wzining 
tarixiy asarlarini yaratishda foydalangan.