Meyorlashtirish asoslari” fanidan ma’ruzalar matni

S=a+b+s+d
Shunda:
A+B+S+D=3
yoki
S= .
A=S-D; B=S-C; C=S-B; D=S-A
5. Xronometraj o‘tkazishda qo‘llaniladigan apparatlar va jihozlarning sifatli ishlashi tekshiriladi. Bunda quyidagilar kiradi. ikki yoki uch strelkali tezyurar sekundomerlar, o‘rganiladigan jarayonni elementlari bo’yicha grafik shaklda yozib boruvchi xronometraj asboblari va boshqalar.
6. Xronometraj o‘tkazishdagi kuzatishlar soni aniqlanadi. U operatsiya va operatsiya elementlarning qancha davom etishi va ularning bajarish usullari (mashinada, mashina-qo‘lda, qo‘lda) ga bog‘liqdir.
7. Xujjatlarni rasmiylashtirish xronometraj o‘tkazishda asosiy xujjat xronometrajning kuzatuv varaqasidir. Bu varaqa olingan ma’lumotlar asosida to‘ldiriladi.⁵


8.2. Xronometraj o’tkazish va ma’lumotlarni qayta ishlash tartibi

Normalovchi kuzatuvchi ish boshlar ekan, birinchi satrga birinchi kuzatuv boshlangan vaqtni yozib qo’yadi. Keyingi kuzatuvlar tanlab olingan kuzatuv usuliga bog‘liqdir. Agar uzluksiz (joriy vaqt) usul tanlangan bo‘lsa, unda normalovchi operatsiyaning har bir elementining bajarilishi tartibini avval belgilangan payd nuqtalarga qarab yozib boradi. Bunda normalovchi operatsiyaning har bir elementining bajarilishi tartibini avval belgilangan qayt nuqtalarga qarab yozib boradi. Bunda normalovchi operatsiyani har bir elementining tamom bo‘lishidagi joriy vaqt ko‘rsatkichlarini yozadi. Agar 1 elementning boshlanishi kuzatuv vaqtining boshlanishi bilan teng deb olsak, ya’ni sekund bo‘lsa, uning tugash vaqti 5 sekundga teng bo‘lsa, bu vaqt I elementning tugallash vaqti va 2 elementning boshlanish vaqtidir va xakozo. Shu tariqa aniqlangan kuzatishlar soni qancha bo‘lsa, normalovchi shuncha marta o’lchaydi. Shu kuzatish oraligidagi ishdagi to‘xtashga, brak to‘g‘rilashga yoki mashina buzilgach mexanik chakirishga, mashina remontiga va xokazolarga ketgan vaqtlar kartaning mahsus bo‘limiga yoziladi va bu vaqtlar operatsiya elementlarining Vaqt me’yorini hisoblashda hisobdan chiqarib tashlanadi.

Xronometraj ma’lumotlarni ishlash va tahlil qilish.
Xronometraj qilish ishlarining bu bosqichi juda muhim bosqichdir, chunki olingan ma’lumotlardan texnik jihatdan asoslangan mehnat me’yorini hisoblab chiqishda foydalaniladi. Bu bosqichda quyidagi ishlar bajariladi:
1) Har bir ish usulining qancha davom etishi aniqlanadi, birinchi o’lchash natijasining ikkinchi o’lchash natijasidan farqi qayd qilinadi.
2) Raqam qatorlaridan operatsiya elementlarin normal bajarishdagi farq qiluvchi o‘lchash me’yorlari va normalovchining kuzatish vaqtida yo‘l qo‘ygan noaniq o‘lchash natijalari olib tashlanadi. Har qanday xronometraj qatorida operatsiya mazkur elementning davom etishida tafovutlar bo‘ladi, ya’ni sarflanadigan sekundlar miqdori bir xil bo‘lavermaydi. Buning sababi operatsiya elementlariga sarflanadigan vaqt miqdoridagi tafovutlar ishlab chiqarish jarayonidagi ob’yektiv va sub’ektiv sabablariga ko‘ra yuz berishidadir.
Masalan, ishchi operatsiyalarni bajarayotganda o‘z harakatini bir qator susaytirishi va tezlashtirishi mumkin. Bu ham element uchun sarflanadigan vaqt miqdoridagi tafovutlarga olib keladi. Operatsiya elementlariga sarflar miqdori (xronoqatordagi sekund ko‘rsatkichlari) bir-biridan uncha katta farq qilmasdan davom etsa, xronoqatorlar ham bir tekis bo‘ladi.
3). Xronoqatordagi notekis tafovutlar bartaraf qilingandan keyin haronoqatorlarning sifati barqarorlik koeffitsienti (Kbar) yordamida aniqlanadi. U xronometraj qatoridagi maksimal (Pmak) va minimal (Pmin) vaqt nisbatiga teng: