Mexanik hodisalar jismlarning muvozanati oddiy mexanizmlar

Jismlar harakatlanganda fazoda iz qoldiradi. Shu izga  trayektoriya 
deyiladi.  Dalada  yurgan  avtomobil,  traktor  yoki  osmonda  uchayotgan 
samolyot qoldirgan izlar bunga misol bo‘la oladi. Trayektoriyaning 
shakliga qarab harakat to‘g‘ri chiziqli yoki egri chiziqli bo‘ladi.
Jismlarning mexanik harakati.  Trayektoriya

---

II bob. Mexanik hodisalar
32
32
 
 
 11-rasm. 
12-rasm.
Avtomobil g‘ildiragining o‘qi B yerga nisbatan to‘g‘ri chiziqli, 
gardishidagi  A nuqta g‘ildirak o‘qi B  ga  nisbatan  egri  chiziqli  harakatda 
bo‘ladi (11-rasm). Stadionda yugurayotgan sportchining trayektoriyasi 1 va 
2 oraliqda egri, 3 va 4 oraliqda to‘g‘ri chiziqli bo‘ladi (12-rasm).
Trayektoriyaning shakli qaralayotgan sanoq jismiga nisbatan turlicha 
bo‘lishi mumkin. Masalan, Oyning Yerga nisbatan harakati aylana shaklida 
bo‘lsa, Quyoshga nisbatan murakkab shaklda bo‘ladi. Chunki Yer Oy 
bilan birgalikda Quyosh atrofi da harakatlanadi. Xuddi shunday avtomobil 
dvigatelida sovutuvchi parrak uchining harakat trayektoriyasi dvigatelga 
nisbatan aylanadan iborat bo‘lsa, yerga nisbatan vintsimon bo‘ladi.
Harakatlanayotgan jismni har doim ham rasmda ifodalash noqulay.