Mexanik hodisalar jismlarning muvozanati oddiy mexanizmlar

1. Ilgarilanma harakat.
2. Aylanma harakat.
3. Tebranma harakat.
Jismlarning hammasi ham har doim harakatda bo‘lmaydi. Masalan, 
osib qo‘yilgan yuk, imoratga qo‘yilgan ustun, kir yoyilgan arqon va h.k. 
Bir qarashda ularda hech qanday qonuniyatlar yo‘qdek ko‘rinadi. Aslida 
ular muvozanat holatda bo‘lib, ma’lum qonun va qoidalar bajariladi.
Jismlarda bo‘ladigan mexanik harakatlar hamda ularning muvo-
zanat holatlari birgalikda mexanik hodisalar deb ataladi.
Velosiped va uni haydab ketayotgan o‘quvchi tizimida:
1) ilgarilanma harakat;
2) aylanma harakat;
3) tebranma harakat qilayotgan qismlarni ko‘rsata olasizmi?

---

31
11-MAVZU
JISMLARNING MEXANIK HARAKATI. 
TRAYEKTORIYA
Siz  fi zika darsida o‘qituvchingiz berayotgan saboqni tinglab o‘tiribsiz. 
Bundan oldin uyingizdan chiqib maktabga kelgansiz. Siz o‘tirgan stol, 
maktab binosi esa joyida turibdi. Derazadan qarasangiz o‘tib ketayotgan 
kishilarni, avtomobillarni ko‘rasiz. Ularga qarab ayrimlarini harakatda, 
ayrimlarini harakatsiz, degan xulosa chiqarasiz. Bunday xulosani 
chiqarishda biz nimalarga e’tibor berdik? Har bir narsa yoki predmet 
berilgan vaqtda ma’lum bir joyda bo‘ladi. Masalan, sinfda siz o‘tirgan parta 
eshikdan 3 m uzoqlikda joylashgan. O‘qituvchi esa sizdan 2 m uzoqlikda 
o‘tiribdi. O‘qituvchi o‘rnidan turib doska oldiga bordi. Endi u sizdan 2,5 m 
uzoqlikda. Demak, o‘qituvchin gizning sinfda turgan o‘rni vaqt o‘tishi bilan 
o‘zgardi. Xuddi shunday mashinalarning ham sizga nisbatan o‘rni vaqt 
o‘tishi bilan o‘zgarganligi tufayli ularni harakatda degan xulosaga borasiz. 
Sinf devorining o‘rni esa o‘zgarmaydi. Ularning hammasining harakatini