Mexanik harakat haqida

SAQLANISH QONUNLARI

Agar jismga qo‘yilgan kuchlar ma’lum bo‘lsa, Nyuton qonunlari mexa­ nika masalalarini yechishga imkon beradi. Lekin ko‘p hollarda bu kuchlar noma’lum bo‘lgani uchun Nyuton qonunlarini bevosita qo‘llab bo‘lmaydi. Masalan, ikkita jism to‘qnashishida yuzaga keladigan deformatsiyalanish juda murakkab bo‘lib, elastiklik kuchlarni hisobga olishga to‘g‘ri keladi. Kuchlarning ta’sir etish vaqti ham juda qisqa bo‘ladi. Natijada kuzatilayot­ gan jarayonlarda namoyon bo‘layotgan kuchlarning qiymatlarini aniqlash ancha mushkul. Bu kabi hollarda masalani yechish uchun Nyuton qonun­ laridan kelib chiqadigan natijalardan, xususan, yangi fizik kattaliklar – im- puls va energiya kattaliklaridan foydalaniladi. Ma’lum bir sharoitlarda bu kattaliklar ko‘rilayotgan jarayon davomida o‘zgarmasligi, ya’ni saqla­ nishi ko‘plab hodisalarni tahlil qilishda qulaylik tug‘diradi. Shuning uchun impuls va energiyaning saqlanish xossalaridan foydalanish murakkab ma­ salalarning nisbatan sodda ko‘rinishga keltirilishiga yordam beradi.
Impuls va energiyaning saqlanish qonunlari fizikaning barcha bo‘lim­ lariga tegishli bo‘lib, tabiatning eng muhim qonunlaridir.

4. 
   bob.
   

IMPULSNING SAQLANISH QONUNI

4. 
   bob.
   

ISH VA ENERGIYA. ENERGIYANING SAQLANISH QONUNI

5 – Fizika 7.
129