Mexanik harakat haqida

28-rasm. Tezlik grafigi

koordinata o‘qlarida aks ettirsak, yo‘l grafigini hosil qilamiz (29-a rasm). Tezliklari υ₁ = 2,5 m/s va υ₂ = 5 m/s bo‘lgan tekis harakatlanayotgan ikkita jismning yo‘l grafiklari 29-b rasmda keltirilgan. Grafikdan ko‘rinadiki, tezligi katta bo‘lgan jism grafigining vaqt o‘qiga nisbatan og‘ish burchagi kattaroq bo‘ladi, ya’ni tikroq joylashadi. Agar yo‘l grafigi to‘g‘ri chiziqdan iborat bo‘lsa, jism o‘zgarmas tezlik bilan harakat qilgan bo‘ladi, ya’ni tekis harakat
yo‘l grafigi to‘g‘ri chiziqdir.

Masala yechish namunasi
Avtomobil 60 km/soat tezlik bilan te- kis harakat qilmoqda. Uning 15 minut da- vomidagi harakati uchun tezlik va yo‘l grafiklarini chizing.


Yechilishi: 15 min = 0,25 soat. Tezlik grafigi tezlik o‘qida 60 km/soat nuqtadan chiquvchi va vaqt o‘qiga parallel bo‘lgan to‘g‘ri chiziqdan iborat. Grafikni 0,25 soat bilan chegaralangan qismi hamda vaqt o‘qi bilan hosil qilingan to‘g‘ri to‘rtburchakning yuzi (30-a rasm) 60 km/soat ∙ 0,25 soat =
s, m 100
50
0 5 10 15 20 t, s
s, m


30
20
10

= 15 km ga teng. s = υt formulaga υ = 60 km/soat qiymatini qo‘yib, jadval tuzamiz:
2 – Fizika 7.
^{0 3} 6 9 ¹²

29. 
    rasm. Yo‘l grafigi
    

t, s
33

υ, km/soat 60
30

t, soat	0,05	0,1	0,15	0,2	0,25
s, km	3	6	9	12	15

Ushbu jadval asosida 30-b rasmda tasvirlangan

0
s, km

12

6

0,1

0,2


t, soat
yo‘l grafigini hosil qilamiz.