Мевачилик ва сабзавотчилик

Yig’ish. Hosil karam boshlari zichlashib qattiqlashganda may oyida 3-4 noyabr oyida 2 marta qo‘lda yig’ib olinadi. Karamboshi pichoq bilan bandidan kesib olinadi. So‘ngra 1-2 bargi koldirilib tozalanadi va sotishga yoki saqlashga jo‘natiladi. Pishib o‘tib ketgan karamboshlari yorilib, sifatini yuqotadi, saqlash uchun yaroqsiz bo‘lib qoladi. Tezpishar nav karamboshlar ayniqsa ko‘p yoriladi, buning ustiga ular baravar yetilmaganligidan yig’ib-terish ham juda cho‘zilib ketadi. Kechpishar karam navlari kam yoriladi.
Karam chiqindilari (yashil barglar, pishib yetilmagan karam boshlar) yangiligicha yoki siloslangan xolda mollarga beriladi.
O‘zbekistonda ertagi karam hosildorligi gektaridan 150-200 ts, kechkisiniki esa 250-280 ts. Lekin, ilg’or xo‘jaliklar ancha yuqori (350-400 ts/ ga) hosil yetishtirmoqdalar.
Karam kechpishar navlari saqlashga chidamli bo‘lib, butun qish davomida yaxshi saqlanadi. Karamlar maxsus omborlarda taxlanib yoki taxta plankalardan yasalgan yashik, yashik-kataklarda saqlanadi. Saqlash uchun +1⁰ harorat va 95-96 % xavo namligi eng qulay hisoblanadi.
Ertagi karamni yig’ishtirib olish va saqlash yozgi eng yuqori haroratga to‘g’ri kelgani uchun uni saqlash ancha qiyin bo‘ladi. Yer ustiga qurilgan yoki sabzavotlar saqlanadigan omborxonalarda saqlash muddati, odatda, 15-20 kundan oshmaydi. SHuning uchun ertagi karamni uzoq vaqt sunhiy sovutiladigan omborlarda pasaytirilgan (2-3⁰ S) haroratda saqlash mumkin. “Sovuq” holda saqlaganda odatdagi saqlangandagiga qaraganda vitamin S va uglevodlarning yo‘qolishi ikki-uch marta sekinlashadi, vaznining yo‘qolishi va chirib nobud bo‘lishi ancha kamayadi. Sunhiy sovutiladigan sabzavot omborlarida iyunda yig’ishtirib olingan ertagi karamni sentyabrgacha, yag’ni kech yozgi muddatlarda ekilgan karam hosili uzishga yetila boshlagan vaqtgacha saqlash mumkin.


Nazorat savollari:

1. Karambosh ekinlarining ahamiyati, ishlatilishi haqida gapiring.

2. Karambosh sabzavot ekinlarining kelib chiqish markazlari haqida ayting.
3. Oqbosh karam va gulkaramlarning karamboshlarining tuzilishini qayt eting.
4. Ertagi va kechki karam o‘stirish texnologiyasining xususiyatlari, o‘xshashlik va farqlarini qayt eting.
5. Karambosh hosilini yig’ish va saqlash tartibi haqida gapiring.