Мевачилик ва сабзавотчилик

Kasallik va zararkunandalari, ularga qarshi kurashish. Karam bakteriozi, soxta un shudring kasalligi, bitlar, karam pashshasi, kuyasi, karam kapalaklari katta zarar keltiradi. Karam bakteriozi, soxta un shudringga, ko‘chatlarning pora soniga qarshi urug’ ekisholdi 20 minut davomida 45-50⁰ da qizdiriladi. So‘ng har 1 kilogramm urug’da 6-8 gramm TMTD yoki 3-4 gramm Tigan aralashtiriladi. Bu preparatlar qora songa qarshi parnik tuprog’iga 50-60 g/m² hisobida solinishi ham mumkin.
Karam bitiga qarshi 40 % li Kroneton (0,6-1,0 kg), 30 % li Slon (1,0-1,5 kg), 10 % li tsanitol (1,5-2 litr) qolgan barcha zararkunandalarga qarshi dendrabatsillin, entobakterin (1,5-2,0 kg), detsis, suma-alg’ta, karate (0,2-0,4 l.ga) ikki marta purkalganda yaxshi natija beradi.
Kuzgi karam o‘stirish xususiyatlari. Keyingi yillarda bahorda ekilganga qaraganda 2-3 xafta ilgari hosil olish imkonini beradigan kuzgi karam ekish keng tarqaldi. Kuzgi ekishning afzalligi yana shundaki, bunda ko‘chat tayyorlash uchun issiq parniklar talab qilinmaydi, chunki ko‘chatlar sovuq ko‘chatxonalarda yetishtiriladi. Kuzgi karam janubiy rayonlarda ko‘p ekilmoqda.
Kuzgi karam ko‘chatlari ochiq yerdagi egatlarda yoki sovuq ko‘chatxonalarda o‘stiriladi. Ko‘chatlarning erkaklab ketish ehtimolini va qish davomida o‘simlik bir qismining nobud bo‘lishini hisobga olib, bahorda ekish uchun mo‘ljaldagidan 25-30 % ortiqroq ko‘chat tayyorlanadi. Ko‘chatxonalarga urug’ sentyabrning ikkinchi o‘n kunligida -oktyabr boshlarida ekiladi. Ko‘chatlar 4-5 ta barg chiqarganda - oktyabr oxiri - noyabrning birinchi yarmida dalaga ekiladi. Ko‘chat o‘tqazish uchun yengil, ammo unumdor tuproqli, sovuq shamollardan himoyalangan uchastkalar tanlanadi.
Kuzgi karam etishtirishda o‘simlikning sovuqqa chidamliligini birmuncha oshirish maqsadida kuzgi shudgorlash oldidan gektariga 20-30 t go‘ng 1,5-2 ts fosfor va 1 ts kaliy solinadi. Kech kuzda ekiladigan karamlarga azotli o‘g’itlar solish tavsiya qilinmaydi.
Karam ko‘chatlari qator oralarini 60-70 sm va qatorlardagi tuplar
orasini 25-30 sm dan qilib o‘tkaziladi.
Kuzda karam o‘simligi 2-3 marta sug’oriladi, sovuq kunlar boshlanishi oldidan esa chopiq qilinadi, bu o‘simliklarni muzlab qolishdan mag’lum darajada saqlaydi.
Dastlab ekinlar azotli va azot-fosforli o‘g’itlar bilan erta bahorda (fevral-martda), oradan bir oy o‘tgandan keyin esa ikkinchi marta oziqlantiriladi. Karamning bundan keyingi parvarishi yerni yumshatish, begona o‘tlarni yo‘q qilish, sug’orish va erkaklayotgan o‘simliklarni olib tashlashdan iborat. Qator oralari yuza - 6 sm gacha chuqurlikda yumshatilishi lozim, chunki kech kuzgi karamning ildizlari yuza joylashgan bo‘ladi.
Qishda plyonka ostida karam etishtirishda, harorat 22-25⁰ dan oshib ketsa, tonnellarni ochib shamollatiladi. Erta bahorda qattiq sovuq bo‘lish xavfi o‘tgandan keyin plyonkalar olinadi.