Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

4. 
www.stat.uz
 -Ўзбекистон Республикаси Давлат статиститка қўмитаси расмий веб-
сайти. 
 
 
 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг 
маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
210 
ОЗИҚ-ОВҚАТ БИЛАН ТАЪМИНЛАНИШ ДАРАЖАСИ ВА ТАЛАБНИНГ 
ШАКЛЛАНИШИ 
и.ф.н., доц. Сотволдиев Нодирбек Журабаевич, НамДУ 
Яқин истиқболда озиқ-овқат муаммосининг ҳал этилиши жаҳон қишлоқ 
хўжалиги ривожланиши тенденциялари билан боғлиқ сабабларга кўра анча 
мураккабдир. Озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқаришнинг ўсиш суръатлари 
эҳтиёжларнинг ўсишидан анча паст бўлиши кутилмоқда. Бу натижада қатор 
минтақаларда сурункали тўйиб овқатланмасликка олиб келиши мумкин.
Мутахасислар фикрича, тўйиб овқатланмаслик – бу нормал ривожланиш 
учун калориялар, оқсил ва бошқа озуқа моддаларнинг зарур минимумига эга 
бўлмаган овқатланишдир. Тўйиб овқатланмасликнинг энг сўнги даражаси очлик 
бўлиб, у овқатдаги калорияларнинг юқори даражада етишмаслиги билан 
изоҳланади.
Тўйиб овқатланмаслик айниқса, аҳоли жон бошига даромадлар даражаси 
паст бўлган мамлакатлар учун хосдир. Ушбу жараён аҳоли жон бошига даромадлар 
даражаси ўртача мамлакатларда ва ҳатто юқори даромад даражасига эга нефт қазиб 
олувчи мамлакатларда ҳам кузатилади.
Тўйиб овқатланмаслик ва очликнинг энг муҳим сабаби озиқ-овқатни 
тақсимлашнинг адолатли тизими йўқлиги, ижтимоий-иқтисодий ривожланиш 
стратегияларининг “соф” иқтисодий ўсишга қаратилганлиги, мазкур ўсишни аҳоли 
жон бошига даромадда ифодаланувчи мавҳум кўрсаткичлар билан ўлчаниши ва 
инсонннинг 
асосий 
эҳтиёжлари 
қондирилиши 
даражасини 
эътиборга 
олинмаслигидир.
Нормал озиқланишнинг стандартлари махсус миллий ва халқаро муассасалар 
томонидан белгиланади.
1953 йилда АҚШда ўртача эркак учун нормал озиқланиш стандарти 
суткасига 3200 ккал эди. Ҳозирги пайтда у суткасига 2700 ккалдан иборат. 2150 
ккалдан кам истеъмол қилувчилар очлик ва тўйиб овқатланмаслик чегарасида, деб 
ҳисобланади. 1500 ккалдан кам истеъмол қилувчилар эса очлар тоифасига 
киритилади.
Фаол ҳаёт кечираётган балоғат ёшидаги инсоннинг энергия сарфларини 
муайян муддат учун ФАО (Халқаро озиқ-овқат ташкилоти) ва ВОЗ (Халқаро 
соғлиқни сақлаш ташкилоти) экспертлари қуйидаги ҳисоб-китоблар билан 
аниқлайдилар: 
бу ерда, Э
т
– организмнинг умумий энергия сарфлари, ккал; 
К – 1 кг тана массасининг энергия сарфи коэффициенти, ккал; 
М – тана массаси, кг; 
В
п
– сутканинг вақт даври.

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг