Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
163 
лозим. Ф.Котлер қайд этган эдики, маркетинг – бу вазифалар, сиёсий кўрсатмалар, 
стратегиялар ва дастурлар тез эскирадиган соҳадир.
Маркетинг функцияларини классификациялашнинг турли вариантлари 
мавжуд. Маркетинг функциялари қотиб қолган ўзгармас концепция эмас. Турли 
муаллифларни уларни фарқлаш мезонларига турлича ёнашадилар. Америкалик 
тадқиқотчилар Р.Л.Колз ва Д.Н.Ул ўз асарларида маркетинг функцияларини 3 
гуруҳга бирлаштирадирлар: айирбошлаш, жисмоний ва ёрдамчи. 
Айирбошлаш функциялари товарга эгалик ҳуқуқи ўтказиб берилиши билан 
боғлиқ фаолият турлари, киритилади – бу сотиб олиш (тайёрлов) ва сотиш. 
Сотиш олиш функцияси – бу асосан таъминот (маҳсулотларни тайёрлов) 
манбаларини ахтариш ва бу билан боғлиқ фаолият турларидир. 
Сотиш функция ўз таркибига турли фаолият турларини (товарларни тахлаш 
операциялари, реклама, қадоқлаш, ўраш ва бошқаларни), яъни талабни оширишга 
ёрдам берадиган бирча ишларни олади. 
Жисмоний функциялар товарнинг жойдан-жойга кўчирилиши, сақланиши ва 
қайта ишлашниши бўйича операциялар, яъни товар жисми билан бажариладиган 
ишлардир. 
Сақлаш функцияси товар исталган пайтда бўлишини таъминлпш учун керак. 
Бу товар хўжаликда ёки базада у қайта ишловчига зарур бўлгунча сақлаш, тайёр 
маҳсулотларни қайта ишловчиларнинг, улгуржи ва чакана савдогарларнинг 
омборида моддий заҳира сифатида сақлашдир. 
Ташиш функцияси, биринчи навбатда, товарнинг керак жойда мавжуд 
бўлишини таъминлайди. Унинг зарур даражада бажарилиши ташишнинг муқобил 
йўлларини ва транспорт воситаларининг турларини муқобил равишда таҳлил ва 
транспорт воситаларининг турларини муқобил равишда таҳлил қилинишини талаб 
этади, чунки бу ташишнинг қийматига таъсир кўрсатади. Бунга товарни жўнатишга 
тайёрлаш билан боғлиқ операциялар ҳам киради (контейнерга жойлаш, қопларга 
солиш юклаш ва шу кабилар) 
Қайта ишлаш функцияси хом ашё товарларнинг моддий шаклини 
ўзгартирувчи ишлаб чиқариш операцияларини ўз ичига олади. 
Ёрдамчи функцииялар билан барча бошқаларининг тўсиқларсиз амалга 
оширилишига имкон беради. Фаолиятининг бу турлари мулкчилик ҳуқуқларининг 
ўтиши билан ҳам, товар жисмига нисбатан ҳаракатлар билан ҳам боғланган эмас, 
бироқ уларсиз товар ҳаракатланишини амалга ошириб бўлмайди. 
Стандартлаштирилган функцияси – бу маҳсулотнинг сифати ёки миқдорини 
характерловчи аниқ ўлчамларни ўрнатиб олиш, Бу функция сотиб олиш ва 
сотишни соддалаштиради, чунки товарларни намуналар ва тавсиядлар бўйича 
сотиш 
мумкин 
бўлади. 
Стандартлаштириш 
тайёрлов 
жараёнини 
ҳам 
соддалаштиради, чунки у товарларнинг бир тусдаги партияларини уларни ишлаб 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг