Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

 
АГРОСАНОАТ КОМПЛЕКСИНИНГ МАҲСУЛОТ ИШЛАБ ЧИҚАРУВЧИ 
КИЧИК КОМПЛЕКСЛАРИДА МАРКЕТИНГ ФАОЛИЯТИНИНГ АСОСИЙ 
ПРИНЦИПЛАРИ ВА КОНЦЕПЦИЯЛАРИ 
Бойдедаев Азизбек НамДУ магистранти 
Маҳсулот кичик комплексларида маркетинг фаолиятининг шаклланиши ва 
ривожланиши маҳсулотни ишлаб чиқариш ва сотиш соҳаларида ўз ишини қабул 
қилинган концепция доирасида ташкил этилишини билдиради. Бошқаришнинг 
бозор конқепцияси сифатида замонавий маркетинг олдида қуйидаги вазифалар 
туради: бозорни, истеъмолчиларнинг талаби, диди ва истаклпарини синчиклаб ва 
ҳар тоимонлама ўрганиш; тармоқ корхоналарини бу талабларга мослаштириш; 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг 
маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
160 
шундай эҳтиёжларга жавоб берадиган товарлар чиқариш ва хизматларни таклиф 
этиш; корхона манфаатлари учун бозорга ва жамият талабигатаъсмир кўрсатиш. Бу 
товар ҳаракатланишига оқилона тус беерилишида, бозор вазиятини ҳисобга олиш 
ва прогнозлаш амалиётини такомиллаштиришда, ички фирма режалаштирилишида 
ифодаланади. Рақобат кураши кескинлашуви билан маркетинг концепцияси 
зарурлиги тобора яққолроқ намоён бўлади. 
Маркетинг бошқарув концепцияси сифатида ва фаолият тури сифатида 
корхонанинг ривожланиши ва яшовчанлигини учун белгиловчи омил ҳисобланади. 
Маркетинг концепцияси корхонанинг бутун фаолияти базавий принциплага 
қурилиши лозимлигини билдиради. Маркетинг принциплари – бу асос бўлувчи 
қоидалар, мажбуриятлар, талаблар бўлиб, улар маркетингнинг асосида ётади ва 
унинг моҳиятини очиб беради. Маркетинг принципларининг умумлашган мазмун 
моҳиятини қисқача қуйидагича ифодалаш мумкин: хўжалик қарорларининг 
истеъмол талабига қаратилганлиги; иқтисодий ундовчи бозор фаолияти; бозорга 
фаол 
таъсир 
этиш. 
Булар 
маркетингнинг 
қуйидаги 
принципларида 
мужассамлашган. 
Илмий асосланган принципи таклиф этилаётган маркетинг фаолияти модели 
тадқиқ этилаётган соҳадаги илмий асосланган қоидаларга ва илғор тажрибага 
суяниш, ижтимоий-иқтисодий қонунларга зид келмаслиги, ўрганилаётган соҳадаги 
мазмунли элементларнинг бошқа категориялар билан объектив алоқаларини 
аниқлаши лозим. Бу принцип яна ўрганилаётган ва таққослаётган объектлар бир 
хил кўрсаткичлар бўйича битта методика бўйича баҳоланиши лозимлигини 
билдиради. Бу билан индивидуал баҳоларнинг рақобатчи корхоналар натижалари 
билан таққослаш имконини беради. 
Истеъмолчига йўналган принципи корхонанинг бозор иқтисодиётида 
фаолияи олиб бориши мақсадидпан келиб чиқади ва бозорни комплекс ўрганишни 
тақозо этади, бозорнинг барча сегментлари, унинг функцияларини ва жиҳатларини 
таҳлил натижаларини корхона томонидан шартнома мажбуриятларини ишлаб 
чиқиш ва муваффаққиятли бажариш мақсадида тадқиқ этишни қамраб олади. 
Бунда корхонанинг самарали фаолияти шарти истеъмолчилар талабларининг 
қондирилиши бўлиб қолади. Бироқ постиндустриал жамиятнинг ҳозирги 
иқтисодиётдаги зарурий ва етарли шарт истеъмолчиларнинг талабларининг улар 
билан интерактив ўзаро биргаликдаги ҳаракатлар асосида қондирилишидир. 
Моделлашувчанлик принципи бошқарувда “тиғиз жойларни”, резервларни, 
бозор конъюнктурасидаги ўзгаришлар қонуниятлар ва тендицияларни ва истеъмол 
талабини қондирилиши даражасини циклли равишда аниқлаб бориш, 
кўрсаткичларни рақобатчилар кўрсаткичлари даражасидан оширишга қаратилган 
тадбирлар ишлаб чиқишни билдиради. 
Бошқаришнинг узлуксизлиги принципи корхонанинг ташқи ва ички ташқи 
муҳитида ҳодисалар динамикада (ҳаракатчанликда) эканлигидан келиб чиқади. 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг