Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

1-расм. “Агрофрут” МЧЖ агрохолдингнинг ташкилий схемаси. 
 
Инвестицион лойиҳани баҳолаш унинг барча иштирокчилар учун самарали 
эканлиги кўрсатди.Давлат учун маҳаллий бюджетларга келиб тушадиган бюджет 
самарадорлиги 19,7 млн.рубль бўлиб, унинг 39 фоизи Москва вилоятига 28 фоизи 
Москва шаҳрига,18 фоизи Тула вилоятига, 11 фоизи Ростов вилоятига ва 4 фоизи 
Краснодар ўлкасига тўғри келади. “Агрофрут” МЧЖ агрохолдинги учун лойиҳани 
амалга ошириш тушум ҳажмини 3 мартадан кўпроқ, фойда ҳажмини 9 баробар 
“Агрофрукт” 
МЧЖ 
"Серчиевское" 
МЧЖ 
"Агрофрут Дон" 
МЧЖ
"Агроком" МЧЖ 
савдо уйи 
"Овощной 
альянс" МЧЖ 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг 
маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
171 
оширади. Учта вилоят ва битта ўлканинг иқтисодиёти учун эса қишлоқ хўжалиги 
ишлаб чиқаришининг ривожланишини ва аҳолининг қўшимча бандлиги 
таъминлайди. 
“Агрофрут” МЧЖнинг ташкилий схемаси агрохолдинг хўжаликларидаги 
экин майдонлари таркибини оптималлаштириш ҳисобидан мева-сабзавот 
маҳсулотига истеъмол талабини қондириш самарадорлигини оширишга имкон 
беради. Ҳисоб-китобларга кўра лойиҳани амалга оширишдан умумий самара ва 
экин майдонлари таркиби оптималлаштирили (карам, сабзи ва лавлаги экин 
майдонлари ҳисобга олинади) самараси 29,4 млн. сўмни ташкил этади.
Агро озиқ-овқат бозорларида самарали маркетинг ўзаро биргаликдаги 
ҳаракат фақат ишлаб чиқариш-сотиш фаолиятини бошқаришнинг қатъий вертикал 
схемасини доирасидагина эмас, балки кластерлаш ва кооперациялашув асосида ҳам 
олиб борилиши мумкин. Хусусан, “Агрофрут” МЧЖ вақт ўтиши билан Москва 
мегаполисини сабзавот маҳсулоти билан таъминловчи кластерга айланиши 
мумкин. 
Шундай қилиб, ўзаро биргаликдаги ҳаракат маркетинг концепцияси ишлаб 
чиқарувчилар билан истеъмолчилар ўртасида, шунингдек бизнес бўйича шериклар 
ўртасида махсус интерактив, узоқ муддатли ва ўзаро манфаатди муносабатларнинг 
ўрнатилишидир. Ўзаро биргаликдаги ҳаракат маркетингнинг ажралиб турувчи 
белгилари харидорлар афзал кўришлари бўйича юқори сегментланган бозорнинг 
мавжудлиги, доимий харидорларни сақлаб қолишга интилиш, маркетинг фаолияти 
янги иштирокчилари – ўриндошлик бўйича маркетологларни-шакллантириш 
ҳисобига анъанавий маркетинг хизматлари фаолияти доирасидан ташқарига 
чиқадиган равишда маркетологик функцияларни кенгайтиришдир. Бунда фирма 
даражасида, молиявий моддий ва бошқа ресурслар билан бир қаторда ўзаро 
биргаликда ҳаракатланиш муносабатлари корхонани барқарор ривожлантиришнинг 
энг муҳим ресурсларидан биридан бирига айланади.
Кўпгина ҳолларда ўзаро биргаликдаги ҳаракатлар маркетингида турли 
даражадаги қонунчлик ва ижро органлари кўринишида давлват майдонга чиқади. 
Бу айниқса йирик инвестицион ва бизнес лойиҳаларини (мамлакат ёки ҳудуднинг 
иқтисодий хавфсизлигига хизмат қилувчи) ва халқаро маркетингни амалга 
оширишда зарур бўлади. 
Ҳозирга қадар мамлакатимиз агросаноат комплексида ўзаро биргаликдаги 
ҳаракат маркетинги деярли қўлланилмасдан қолмоқда ва кластерлар ташкил 
этилиши унинг ривожланишига йўл очишига умид қилиш мумкин. Ишлаб 
чиқарувчилар 
билан 
пировард 
истеъмолчиларнинг 
ўзаро 
биргаликда 
ҳаракатланишига тўсқинлик қилаётган муҳим омиллардан бири қишлоқ хўжалиги 
товар ишлаб чиқарувчиларининг тарқоқлиги ва паст рақобатбардошлигидир. 
Уларнинг маркетинг функциялари чекланган ва кўпроқ сотиш характерига эга.

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг