Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

БИРГАЛИКДА ҲАРАКАТЛАНИШ МАРКЕТИНГ КОНЦЕПЦИЯСИНИ 
ҚЎЛЛАШНИНГ РОССИЯ ТАЖРИБАСИ 
Расулов Нуриддин НамДУ таянч докторанти 
Россияда ўзаро биргаликда ҳаракатланиш маркетинг концепциясини 
муваффаққиятли рўёбга чиқаришга эришаётган хўжалик юритувчи субъектлар 
мавжуд.Бунга сабзавот маҳсулоти бозорида мисоллар келтириш мумкин. Шу билан 
мавжуд товар ҳаракатланиши тизими инфратузилма етарли ривожланмаганлиги 
ҳам 
ишлаб 
чиқарувчилар 
билан 
бозорнинг 
таркибий 
элементларинг 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг 
маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
170 
интеграциялашмаганлиги мааллий маҳсулотнинг импорт маҳсулотлар билан 
самрали рақобатлаша олмаслигига сабаб бўлмоқда.
Сабзавот маҳсулоти ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчиларнинг ўзаро 
биргаликдаги ҳаракатини ўрнатиш нуқтаи назаридан фирма савдосига қайтиш 
муайян аҳамиятга эга бўлиши мумкин. Бу жиҳатдан Бошқирдистон 
Республикасидаги “Алексеевский” савдо фирмасининг тажрибаси эътиборга лойиқ.
ВНИИЭСХ давлат илмий муассасасининг аграр маркетинг бўлимида Москва 
шаҳри бюджетидан “Агрофрут” МЧЖга инвестицион харажатлар бир қисмини 
қоплаш учун субсидиялар берилишининг самарадорлиги ҳисоблаб чиқилган. 
Мазкур ташкилот интеграцяилашган агрохолдинг функцияларини бажаради ва 
Москва, Ростов, Тула вилоятлари ва Краснодар ўлкасида мева-сабзавот маҳсулоти 
ишлаб чиқаришни ривожлантиради (1-расм).
2009-2014 йилларда инвестицион лойиҳанинг умумий қиймати 819,9 млн. 
рублни ташкил этди. Бунинг 329,9 млн. рубли ўз маблағлари, қолгани банк 
кредитлари ҳисобидан қопланди. Москва шаҳри бюджетидан субсидиялар 
қуйидагича ажратилди: кредитдан фойдаланганлик фоизларини тўлашга 
харажаитларнинг бир қисми (Марказий банк қайта молиялаш ставкасининг 2/3 
қисми миқдорида -81,7 млн. рубль., лизинг, шартномаси бўйича лизинг компанияси 
даромадларининг 2/3 қисмини тўлаб беришга (4,5 млн. рубль), йиллик дастурлар 
бўйича мева-сабзавот маҳсулоти харид қилинишини қувватлашга (маҳсулот 1 кг га 
молиявий қувватлаш, 31,1 млн рубль).