Metrologiya va standartlashtirish

2-TOPSHIRIQ

CHAYQAlISH PODSHIPNIKLARNING QO’YIM VA O’TKAZISHLARI

Texnik talablarga binoan zoldirli va gulacha chayqalish podshipniklarga (ST SEV 774-77) beshta aniqlik sinflari belgilangan: 0, 6, 5, 4, 2. Bu tartib aniqlikni oshishi bo’yicha berilgan. Podshipniklarni belgilashda aniqlik sinfi uning tartib raqamidan oldin ko’rsatiladi. Shartli belgi misoli 4-307 zoldirli radial podshipnik, birqatorlik, yengil seriyali 307, aniqlik sinfi - 4.

Podshipniklar nomenklaturasini kamaytirish maqsadida ularni val va korpus bilan birikuvchi o’lchamini ko’yimlarga bog’liq bo’lmagan og’ishlar bilan tayyorlanadi. Bu og’ishlar nol chizig’i bo’yicha manfiy tomonga yo’nalgan.(rasm-2.1)

Rasm 2.1. Podshipnikning birikuvchi o’lchamlari va ichki hamda tashqi diametrlarning qo’yim maydonlari

bu yerda: D-tashqi diametr, d-ichki diametr, B-kenglik, b-ichki kenglik, r-doiralash radiusi.

Qo’yimlar sonini kengaytirish maqsadida podshipnikning ichki xalqasi valga-teshik, tashki xalqasi korpusga-val sistemasida o’tkaziladi.

Val va korpus teshigining podshipnik o’tqazish joylarini shakl og’ishlari 0-va 6- sinfdagi podshipniqlar uchun 1/2 T, 5- va 4- sinfdagilar uchun - 1/4 T dan oshishi mumkin emas. Ularning g’adir-budirligi podshipnikning aniqlik sinfi bo’yicha R_a - 0,32 dan 2,5 mkm gacha belgilanadi.

1. Podshipnikning tartib raqamiga qarab uning nominal o’lchamlarini aniqlaymiz: tashqi va ichki o’tqazishlar diametrlari - D va d; kengligi - B, tashqi va ichki xalqalarini doiralash radiusi - r.

2. O’rtacha yuklangan (yuklanish 150% ortiq emas) chayqalish podshipnigining “ichki xalqa - yaxlit val” va “tashqi xalqa - korpusning qalin devoir” birikmalariga o’tkazishlar tanladim. O’tkazish yuzalarini, shakl quyimlarini va g’adir-budirlik ko’rsatkichlarini aniqladim.

3. Birikmaning qo’yim maydonlari sxemasini chizdim. Chegaraviy oraliqlarni va tarangliklarni, hamda o’tqazish qo’yimlarini tanladim.

4.Birikmaning yig’ma va detallashtirilgan eskizini chizdim.

Sinov daftarchasining tartib raqami 59 (oxirgi raqam 9, undan oldingisi 5, ularning yig’indisi juft son).

Qo’llanmadagi 2.1 jadvaldan topshiriqning boshlang’ich ma’lumotlarini aniqlaymiz: Podshipnikning nomeri 148, aniqlik sinfi 0, radial yuklanish 6 kN, ichki xalqa aylanadi, tashqi xalqa mahalliy yuklanish qabul qiladi, tashqi xalqa - stirkulyasiyali.

1. 
   Podshipnikning asosiy nominal o’lchamlarini aniqlaymiz: (jadval 2.2)
   

D=360 mm, d=240 mm, V=56 mm, r=4.0 mm.

2. 
   Val va korpusga podshipnikning o’tqazishlarini aniqlaymiz: Tashqi xalqaga sirkulyasiyali yuklanish ta’sir qilganligi uchun shu xalqani korpusga o’tqazishni tanlashda radial yuklanishning jadalligi inobatga olinadi.
   

Radial yuklanishning jadalligi quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:



bu yerda: R -radial yuklanish, kN (6 kN)

b=В-2r=56-2^.4=48 mm=48*10^-3m.

K_n – o’tkazishning dinamik koeffisienti, yuklanish 150% dan ortiq bo’lmagani uchun K_n=1.

F_l - tayanchga o’q bo’yicha yuklanish tushganda radial yuklanishning gulacha qatorlari yoki zoldirli podshipniklar oraliqlaridagi notekis taqsimlash koeffisienti. Bir qatorlik zoldirli radial podshipniklar uchun F_l = l.

F- yupqa devorli korpusga o’tqazishda taranglikning bo’shashish darajasini inobatga oluvchi koeffisient. Bizning misolda val to’liq, korpus esa qalin devorlik bo’lgani uchun F=l.

R, K_n, F_l, F ko’rsatkichlarining qiymatlarini (1) ifodaga qo’ygan holda  qiymati:

P_R=208.3 

2.3 - jadvaldan sirkulyasiyali yuklangan, tashqi xalqasi D=360 mm aniqlik sinfi 6 va P_R=208.3  bo’lgan holat uchun valga qo’yim maydonini aniqlaymiz. K7( 360 K7). 2.4-jadvaldan mahalliy yuklangan ichki xalqa bo’yicha teshikning o’tqazish maydonini tanlaymiz. Bu yerda shuni inobatga olish kerakki, qaysi xalqa aylansa (bizning misolimizda tashqi xalqa), shu xalqa korpusga teshikka nisbatan taranglik bilan o’tqaziladi. Shunga asoslangan holda teshikning qo’yim maydoni qilib – js 6( 100 js) ni tanlaymiz.

3. Birikmalarning (korpus podshipnigining tashqi xalqasi va val podshipnigining ichki xalqasi) qo’yim maydonlarini qurish uchun 2.4- va 2.5-jadvaldan 6-aniqlik sinfidagi podshipniklar uchun o’tkazish o’lchamlarining chegaraviy og’ishlarini aniqlaymiz. Ichki xalqa bo’yicha ( 180 mm o’lchamga) yuqori = 0, quyi = -18 va tashqi xalqa uchun (Ø 360 mm o’lchamga) yuqori = 0, qo’yim -28 mm.

Qo’yim va o’tqazishlarning ST SEV 144-75 jadvalidan (ilova)  360 K7, valning chegaraviy og’ishlarini teshik sistemasidan va  240 js6 korpus teshigini esa val sistemasidan topamiz

Ø240js6(+0.0145/-0.0145) va Ø360K7(+0.017/-0.040)


2.2-rasm

"Val ichki xalqa "birikmasidagi eng katta oraliq S_max=32.5 mkm, eng katta taranglik N_max=14.5 mkm. O’tuvchi o’tkazishlar uchun qo’yim:

T(S,N)=S_max+N_max=32.5+14.5=47 mkm. "Korpus teshigi-tashqi xalqa " birikmasida esa eng katta oraliq S_max=40 mkm, eng katta taranglik N_max=40 mkm, o’tqazish qo’yim:T(S,N)= S_max+N_max=40+40=80 mkm.

4. Birikmalarning yig’ma va detallashtirilgan eskizlari 2.3- rasmda keltirilgan.

Qopqoq (4) bilan korpus (3), vtulka (2) bilan val (5) birikmalariga o’tqazishlarni tanlayotganda val va korpus teshigiga tanlangan qo’yimlarni inobatga olish kerak. Bu birikmalar yig’ilishini va qismlarga ajralishini ta’minlash uchun ularning o’tqazishlarini oraliqli qilib tanlash kerak, hamda qopqoq va vtulkalarga ishlov berish kvalitetlarni korpus va val sirtlariga nisbatan ancha kamroq qilib olish mumkin.

Masalan:  360K7/d9 - "korpus-qopqoq" birikmasi uchun

 240E9/ js6 -"val-vtulka" birikmasi uchun.

Val va korpus teshigining o’tkazish, hamda qopqoq va vtulka birikuvchi yuzalarining g’adir budirliklari 2.6 jadvalda keltirilgan. Bizning misolimizda 6-aniqliq sinfidagi podshipnik uchun g’adir-budirlik val sirtida Ra=1.25 mkm ( 240 mm bo’lganda) va korpus teshigida Ra=1.25 mkm (  360bo’lganda). Vtulka yon tomonning g’adir-budirligi Ra=1.25 mkm, qopqoqning yon tomonida esa Ra=2.5 mkm.

Val va korpus teshigining podshipnik bilan birikuvchi sirtlaridagi shakl og’ishlar bizning misolimizdagi podshipnik uchun Td/2 quyidagicha bo’ladi.

Val uchun:

Td/2=(14.5-(-14.5))/2=14.5mkm

Korpus teshigi uchun:

TD/2=(17-(-40))/2=28.5mkm