“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

- 
xu 
=240
°C
-241,2=-1,2
°C
, 
nisbiy 
xatolik 
%,
5
,
0
100
2
,
241
2
,
1
%,
100









xu
х
х
нис
keltirilgan 
xatolik 
%
4
,
0
100
300
2
,
1
%
100






N
x
х

O‘lchash asbobining me‘yorlangan (normallangan) qiymati quyidagicha taxlanadi:
-
shkalasi bir tomonlama, ya‘ni noldan boshlanadigan o‘lcham asbob uchun-yuqorigi 
bo‘lgan chegarasi (x
yu
) teng qilib olinadi. 
-
SHkalasi ikki tomonlama bo‘lgan o‘lchash asbobi uchun yuqori va kuyi o‘lchash 
chegaralarining arifmetik yigindisiga teng qilib olinadi. 
[ | x
yu 
| +| x
k 
| ]
 
- shkala nol bulmagan o‘lchash asbobi uchun yuqorigi va kuyi yuqorigi va kuyi 
o‘lchashchegarasi kiymtalarining ayirmasiga teng qilib olinadi.
 
( x
yu
 + x
k 
) 
 
asbobning normal sharoitlarda ankilangan farklardan ifodalangan keltirilgan xatoligi asosiy 
xatolik deyiladi. ushbu xatolik o‘lchash asboblarini loyihalashda bosh me‘zon hisoblanadi. 
O‘lchash aniqligini oshirish yullaridan biri o‘lchanadigan qiymatni ko‘p marta takroriy 
o‘lchashdir. Bunda o‘lchanadigan kattalikning bir qator qiymatlari xosil qilinadi. 
x
1
, x
2
, x
3, ……
 , x
N. 
Ushbu qiymatlarning urtacha arifmetik mikdori o‘lchanadi, kattalik qiymati (
x
) eng yaqin 
bo‘ladi.








к
i
N
n
xi
n
х
х
х
х
х
1
3
2
1
/
.....
SHuning uchun absolyut va nisbiy xatoliklarni uzgarishiga bog‘liq, shuning uchun xam 
absolyut xatolik ikki tashkil etuvchidan iborat deb karaladi. Masalan: absolyut xatolikning 
maksimal qiymati quyidagicha ifodalanadi (4-shakl)