Metodologiyasi

(konkret) 
- (lotinchadan «concretus* - zichlan-
х>яп.
to'liq) falsafiy 
kategoriya b o ‘1ib. ikki 
m a’noda qo'llaniladi: 
ya’ni, 
bevosita 
m a'lu m o in in g o zi sifatida, ilm iy aniqlashtirish- 
iarning 
tizim i sifatida, narsalar (buyum lar) ning m ohiyatan alo- 
qadorligi 
ham da o zaiu 
uog'liq ligi 
h am d a 
h od isalar 
rivojlanishi- 
ning 
qonuniyatlari va tam oyillarini aniqlovchi sifatida tushuniladi. 
D ialektikada 
konkretlik abstraktlikka qaram a-qarsh i m a’noda 
bo'ladi, 
nazariy bilish ham abstraktlikdan konkretlikka yo'nal- 
tirilgan 
(ko‘tarilgan) holda am alga oshiriladi.
K ontent-tahlil - m atnli m a’lum otlar m azm u nini ijtimoiy 
a n ’analarni aniqlash va o'lchash m aqsadlaridagi jiddiy tadqiqot 
bo‘lib, bu uslub bir qancha m anbalarni baravar o'rganish vaqtida 
qo'llaniladi. K o'p hollarda tadqiq etilayotgan axborotning dast- 
labki o'rganish bosqichida q o 'laniladi. M azkur uslubning rivoj- 
lanishi sotsiologik tadqiqotlar bilan bog'liq, biroq kontent-tahlil 
uslubi m atnlarn i chuqur o'rganish lozim bo'lgan barcha jara- 
yonlarda qo'llanilishi m um kin. K o n tent-tahlil uslubining aso­
siy m aqsadi - o'rganilayotgan hujjatlardagi axborotni o'rganib, 
m a’lum otdagi ijtimoiy kontekstni aniqlashga yo'naltirilgan. K on­
tent-tahlil uslubining ustunlik jih ati tadqiqotchining o 'rganila­
yotgan obyektga ta ’sirini cheklaydi, olinayotgan m a’lum otlarning 
yuqori darajadagi ishonchliligi (chunki hujjatlarni bir necha bor 
qayta tekshiruvlardan o'tkazish m u m k in va boshqa hujjatlar bi­
lan solishtirib ko'rish im koniyati bor), ijtimoiy-psixologik hodi- 
salarni o 'tm ish hujjatlariga asoslangan holda tarixiy nuqtayi na- 
zardan o'rganish im koniyatining mavjudligi.
K ontent-tahlil uslubining im koniyatlari: 
ustuvor ijtimoiy yo'nalishlarni aniqlash va tah lil qilish; 
m anbaning eng nozik jihatlarigacha aniqlik kiritish im koni­
yati;
turli tush u nch alarn in g takrorlanish darajalarini aniqlash; 
m atnda mavjud xususiyatlardan kelib chiqqan holda m uallif- 
ning m anbani yaratishdagi nuqtayi nazari, yondashuvi va pozitsi- 
yasiga tadqiqotchining e ’tiborini q arata olish.

---

k o n ten t-tah lil u slu bining tadqiqot 
b osq ich lari:
hujjatiar ta h lili u ch u n d astu rlarn i tayyoriash (v a/ilalar, tu ­
sh u nch alar, farazlar va boshq.); 
tan lo v n i shaklfontirish;
m uayyan an iq ta h liln in g usullarini ishlab chiqish; 
uslublani tek shiru v dan o'tkazish, u n in g sam arali ekanligiga 
ishonch hosil qilish;
dastlabki ax bo ro tlarni yig‘ish;
to ‘p langan m ateria lla rn i m iqdoriy ta h lil qilish.
QoMga kiritilgan natijalar va xulosalarni interpretatsiyalash Io- 
tin tilid a «conceptio* — tu sh u n ish , qarash lar
Konsepsiya 
- tiz im i (sistem asi)) - tu sh u n ish n in g aniq 
bir v o ­
sitasi b o ‘lib, b iro n -b ir n arsan in g (pred met ning), h odisaning, ja ­
ray onn ing m ohiyatini tu sh u n tirib berish, izohlash, talqin qilish, 
u la rn in g tizim li yoritib b erish n in g asosiy nuqtayi nazari.
Korrelyatsion 
- o ‘zaro bog‘liqlik, bog‘langanlik, m unosabat- 
dorlik; ta rix fanida voqealarning o ‘zaro bogMiqligi, o ‘zaro m u n o ­
sab atd a boMganligi.