Metodologiyasi


  Коллингвуд P. Идея истории. Автобиография. - М., 1980. С. 203



Download 6,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet113/270
Sana14.04.2022
Hajmi6,88 Mb.
#549663
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   270
Bog'liq
Tarix fani metodologiyasi


Коллингвуд P. Идея истории. Автобиография. - М., 1980. С. 203.


Z a m o n a v iy
tarix fanida tarixchining vazifasi sifatida o 'tm ish 
alarini aniq va ilmiy asoslangan, haqqoniy va xolis yondash- 
earTholda tavsiflash, tasviriash, talqin qilish tushuniladi.
Tarixiy bilishda voq ean in g turlicha interpretatsiyalari m av­
jud Shartli ravishda ularni real va konstruktiv interpretatsiyalar-
ga bo'lish mum kin.
Nisbatan keng 
tarqalgan real interpretatsiyaga ko‘ra o ‘tm ishda 
sodir 
boMgan 
voqealarning barchasi o‘zining tarkibiy qismlari va 
tuzilishlariga ega boMib, turli manbalarda qayd etilgan. Shu tariqa 
voqealar tarixchi uchun «xomashyo* vazifasini o‘taydi. Bu holatda 
tadqiqotchining faoliyati haqqoniylik nuqtayi nazaridan o'tm ish 
voqealari haqidagi materiallarni va maMumotlarni talqin qilishda 
teng munosabat yondashuviga amal qilishi bilan baholanadi.
Konstruktiv interpretatsiya tarafdorlarining ta ’kidlashicha, 
voqea tadqiqotchidan alohida va unga bog'liq bo'lm agan holda 
mavjud bo'lmaydi. Tarixchi turli m anbalar bilan ishlash jarayo­
nida muayyan bir xulosaga kelgan holda voqeaning intellektual 
konstruksiyasini yaratadi. Shu tariqa voqeani tarixchining aqliy 
faoliyati natijasi sifatida tushunish m um kin.
XIX—XX asr tarixchilarining fikrlariga ko'ra «voqea* tushun- 
chasi aksariyat holatlarda «fakt* tushunchasi bilan to'qnash ke- 
ladi. Umumiy holda aytish m um kinki, faktga voqeaning tas- 
diqlovchi om ili sifatida qaralgan.
Fakt tushunchasi (lotin tilida factum - bajarilgan, am alga 
oshirilgan, sodir boMgan) eng kam ida ikki m azm unni ifodalaydi:
- biror-bir ishning, faoliyatning bajarilganligi;
- sodir boMgan holatning haqiqiyligi, uni tasdiqlovchi omil.
XIX—XX asrda tarix haqida shunday tushuncha yuzaga kel-
diki, bunga ko'ra professional tarix o'z talqinda faktlarga asoslan­
gan asosiy fan sifatida o'tm ish haqida boshqa turdagi hikoyalar, 
afsonalardan farqlanishi ta ’kidlana boshlandi.
XIX 
asr pozitivistlar tarixshunosligida o'ziga xos faktlar- 
ga «sigMnish*, faktlarni «ilohiylashtirish* holatlari yuzaga kel- 
di. Tadqiqotchining asosiy vazifasi manbalardagi eng zaru r fakt-


larni izlab topish, ularni boshqa zarur bo‘lm agan m a’lumotla 
ajratib olish bo'lib qoldi (arxeolog topi!?™ tn 'z a ^ir.ig'iga уорЩС 
gan tuproqni tozaiab iashiagam kabi...).
Biroq shuni alohida ta'kidiasn kerakki, faktlarsiz tarix o‘7inirvi 
inm iridan m a h ru m bo'ladi, fakiiar tarixga obyektivlik, isbotlan- 
ganlik, ilmiylik kabi om illarni ta ’m inlab beradi. O 'z navbatida 
tarixchining faoliyatisiz fakt ham hech qanday aham iyatga ega 
bo'lm asligi va o'zin in g mohiyatini yo'qotishi m um kin.
Ishonchli fakt tushunchasi XIX asrda professional 

Download 6,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   270




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish