Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

Ayollar tarixi va gender tadqiqotlari. 
Tarixda ayollar haqida 
m a’lum otlarning paydo boMa boshlanishi fem inizm ning shakllani- 
shi bilan bogMiq hisoblanadi. Biroq XX asrning 60-yillari oxirlari 
70-yillari boshlariga kelib «ayollarga oid tadqiqotlar* sifatida pay­
do boMgan boMsa, 80-yillaiga kelib bu sohada «gender tadqiqot­
lari* deb nom olgan predm et tarmogM shakllandi va bunda asosan 
ayollar tarixining konseptual apparatini o ‘rganishga e’tibor qara- 
tila boshlandi. Bu tadqiqotlarning birinchi bosqichidayoq ayol ta- 
rixchilarning tanqidiy qarashlari birinchi o ‘ringa chiqdi. U larning 
qat’iy ravishda ta ’kidlashicha, erkaklar tarixshunosligi ayollarni 
tarixdan «o‘chirib yuborgan* va eng avvalo bu bo‘shliqni toMdirish 
lozim, qolaversa jinslar orasida «tobelik* va «hokimlik* munosa- 
batlarini ham ko'rsatib berish kerak deb hisobladilar. XX asrning 
80-yillarida m adaniy-tarixiy taraqqiyotning mahsuli boMgan jinslar 
orasidagi notenglikning ijtimoiy xususiyatiga urg‘u bergan holda 
tadqiqotlarni am alga oshirish yuzaga keldi. G ender tadqiqotlari- 
ning asosiy mavzulari oila va nikoh, uy xo‘jaligi va bozor, huquq va 
siyosat, din va ta’lim, m adaniyat sohalariga yo‘naltirilgan.
San'at tarixi. 
San'at tarixi haqida tarixchilarning o'z nuqtayi 
nazarlari mavjud. A gar san’atshunoslar san’at asarining yarati- 
lishi sanasi, m uallifligi va uslubi kabi jihatlarini birinchi o‘rin ­

---

a qo‘ysalar. tarixchilar esa m azkur san’at asarining yaratilishi- 
dagi shart-sharoitlar, kompozitsiyalar, kontekstlar, intellektual va 
ijtimoiy tarixi jihatlarini asosiy o ‘ringa qo‘yadilar. Tarixchi asar 
yaraiiigon davr tadqiqi jarayonida o ‘slia davtiling esieiik qarasn- 
larini ham o ‘rganish bilan bir vaqtda o ‘zi ham bu sohada m a’lum 
bilimlarga ega bo‘lishi lozim. San’at tarixini chuqur o'rganish ta d ­
qiq etilayotgan davr m adaniy hayoti tarixini kengroq va batafsil- 
roq tushunish va tadqiq etishda m uhim o‘rin tutadi. Shu nuqtayi 
nazardan o‘rganilayotgan davr tarixi haqida m a’lum bilim lar­
ga va m a’lumotlarga ega boMgan tarixchi tadqiqotchida san’at- 
shunos tadqiqotchidan farqli oMaroq m a’lum darajada im koniyat- 
lar ko‘proq boMadi.