2.3. Narsalarni taqqoslang o`yini. Bu o’yini bolalarning diqqatni rivojlantiradi bolalarning oldiga ikkita o’yinchoq qo’yildi bolalardan o’yinchoqlar nimasi bilan bir-biriga o’xshashligini, keyin o’zaro farqini aytib berishni so’radim masalan :quyonch bir-birga yumshoqligi bilan o’xshaydi ,ularning qo’l –oyoqlari , ko’z quloqlari bor. Farqi shundaki , ayiq- katta, quyon-oq . Bu o’yin orqali ular o’yin choqlarni bir – birdan ajratib olishni o’rganadilar.
2.4. Qiyalikdagi sharcha oyini. Bu o’yini bolalar tafakkurini rivojlanishiga yordam beradi bu o’yini o’tgazish tartibi uncha kata bo’lmagan qiyalik tayyorlab buning uchun stol tekisligiga burchak ostida qo’yilgan har qanday taxtasha bo’lishi mumkin .qiyalikdan stol nariga chiziqcha tortib bolaga uncha katta bo’lmagan chiziqcha tortib bolaga uncha katta bo’lmagan sharcha berib ,uni o’z chiziq oldiga kelganda to’xtatadigan qilib qiyadan g’ildiratishni aytdim bola boshida buni uddasidan chiqa olmadi ,lekin ko’zi bilan chamalab, sharchani iloji boricha to’g’ri tushirishga harakat qildi.
Bolalarda tashabbuskorlik, jamoaizm, burch xislarini ustiradi. Bunga «Kim birinchi», «koptok», «ok kuyonchautiribdi», «etib ol» o‘yinlari kiradi. Harakatli o‘yinlar asosan sayr va jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida o’tkaziladi. Drammalashtirilgan o‘yinlarni ham bolalar sevib o’ynaydilar. Bu o‘yinlar turli xil ertak va xikoyalar saxnaga qo’yiladi,rollarni esa bevosita bolalarni uzlari ijro etadilar. Masalan: «Kizil shapkacha», «SHolg`om» drammali o‘yinlar bolalarni nutqi hayol va qobiliyatlarini tarkib toptiradi. Bolalar yil davomida egalagan bilim va ko’nikmalari quydagi o’yin mashqlar orqali ifodalaydi. “Topgan –topoloq”, “Bayroqchaga qarab yur “, ”Yil fasilari” “Munchoqlarni ip’ga tizing “, “Poezd tuzing”, “Garaj” , “Toping nechta o’yinchoq”, “ Kim ziyrakroq”, “ Mozaika”, “Kun qisimlari” O`quv -bilish faoliyatinining ko`nikma va malakalari xajmini, ularning dastlab shakllanish yoki takomillashuvini, qo`llarga oid mashqlarni. Psixik va bilish jarayoni sifatlarini rivojlantirish vazifalarini. Muayyan mashg`ulotda beriladigan bilimlarga, voqea va xodisalarga bolalar munosabatini shakllantirish o`z faoliyatiga munosabatini tarbiyalash tengqurlari o`rtasida o`zaro munosabatlarni o`rnatish, shuningdek, o`qitish mashg`ulotlari sharoitida yurish-turish qoidalari va normallarini o`zlashtirishni. Shunday qilib, mashg`ulotlar mazmuni ham ta'limiy ham tarbiyaviy vazifalarni ular birligida va o`zaro harakatda xal etishga yo`naltirilgandir. Har bir mashg`ulotdagi o`quv mazmunining hajmi uncha katta bo`lmaydi. U turli yosh guruhlardagi bolalarning xotira va qobiliyatlarini xisobga olgan holda belgilanadi. Masalan kuzatish chog`ida yangi obektlar bilan tanishtirishda kichik tarbiya yoshi guruhdagi bolalar 2-3 yorqin belgini eslab qolish , o`rta tarbiya Yoshi guruhiga mansub bolalar 3-4 tagacha katta tarbiya yoshi guruhdagilar esa 5-6 tagacha belgini eslab qolishga qodirdirlar. Maktabgacha ta’lim tashkilotlaridagi mashg`ulotlarning tuzulishida bilimlar, ko`nikma va malakalarni o`zlashtirishni tekshirish o`tkazilmaydi. Bu ish bolalarning mashg`ulotlaridagi faoliyatni kuzatish jarayonida bolalar faoliyati natijalarini tahlil qilishda shuningdek kundalik hayotda va bolala yutuqlarini turli ilmiy metodikalar yordamida o`rganish chog`ida amalga oshiriladi.
XULOSA Ushbu kurs ishida shuni xulosa qilib aytganda mashg`ulot maktabgcha ta’lim tashkilotida bolalarga ta`lim berishning asosiy shaklidir. Mashg`ulot – pedagogning bolalarni kerakli bilim va malakalardan frontal holda xabardor qilishidir. Tarbiyachi bolalarga ta`lim berishni kun davomida amalga oshiradi: ularning bilimlarini boyitadi, madaniy-gigienik, xulq madaniyati, gaplashishi nutiqi, sanoq - hisob harakatlari kabi turli-tuman malaka va ko`nikmalarini shakllantirib boradi. Ammo ta`lim berishda bosh rolni mashg`ulot egallaydi. Mashg`ulotlar maktabgcha ta’lim tashkilotida ta`limni tashkil etish shaklidir. U maktabgacha tarbiya yoshidagi hamma bolalar uchun majburiydir: unda dastur mazmuni belgilab berilgan, kun tartibida unga ma`lum o`rin va vaqt ajratilgan. Mashg`ulot tarbiyachi rahbarligida o`tkaziladi, tarbiyachi mashg`ulotda bolalarni yangi bilimlardan xabardor qiladi, bolalar egallab olgan bilimlarni esa aniqlab, mustahkamlaydi, bolalarning amaliy mashg`ulotlarini tashki etadi. O`quv materialining mazmuni asta-sekin murakkablashtirilib boriladi. Mashg`ulot bolalarni maktabga tayorlashda katta ahamiyatga ega. Mashg`ulot yaxshi tashkil etadigan bo`lib qoladilar. Ularda barqaror diqqat, irodani, diqqatni jalb eta olish kabi qobiliyatlar rivojlanadi. Izchillik bilan ta`lim berish natijasida bilimga qiziqishlari rivojlana boardi. Bolalarga bilim berishni jamoa usulida olib borish katta ahamiyatga ega: birgalikdagi faoliyatda bolalar bir birlariga faol ta`sir etishadi, o`z tashabbusi, topag`onligini namoyon qilish imkoniyati tug`iladi. Bolalar oldiga umumiy zo`r berishni talab etivchi vazifa qo`yilganda birgalikda qayg`urishadi, jamochilik hissi shakillanadi. Ekskursiyalar, rasm qirqib yopishtirish, qurish-yasash ishlarini birgalikda bajarish, umumiy raqs-o`yinlarini ijro itish, badiiy asarlarni eshitish, o`qishda paydo bo`lgan birgalikdagi kechinmalar bolalarning birlashgan do`stona jamoasini yara`tishga yordam beradi, birga ishlash, yashashga o`rgatadi. Mashg`ulotda ta`lim berish orqali bolalarda maktabdagi o`qishga qiziqish tarbiyalanadi, javobgarlik hissi, o`zini tuta olish, mehnat qilishga intilish odati, topshirilgan ishni bajarish kabi to`qri sifatlar hosil qilinadi. Mashg`ulotlar o`qitishning quydagi bo`limlari bo`yicha olib boriladi atrofmuxit bilan tanishtirish va bolalar nutqini o`stirish elektor matematik tasavvurlarni rivojlanitirish, tasviriy faoliyat va qurish- yasash, jismoniy tarbiya musiqaviy tarbiya. Mashg`ulot dasturi quydagilarni ko`zda tutadi: obektlarning xususiyatlari va sifalari, ularning o`zgarishlari, aloqalari harakat usullari va xokazolar haqidagi bilimlarning muayyan xajmini, ularni dastlab o`zlashtirish, kengaytirish mustahkamlash umumlashtirish va sistemalashni. Faoliyatning mahsuldor turlarida qo`llaniladigan amaliy ko`nikma va malakalar hajmi. O`quv -bilish faoliyatinining ko`nikma va malakalari xajmini, ularning dastlab shakllanish yoki takomillashuvini, qo`llarga oid mashqlarni. Psixik va bilish jarayoni sifatlarini rivojlantirish vazifalarini. Muayyan mashg`ulotda beriladigan bilimlarga, voqea va xodisalarga bolalar munosabatini shakllantirish o`z faoliyatiga munosabatini tarbiyalash tengqurlari o`rtasida o`zaro munosabatlarni o`rnatish, shuningdek, o`qitish mashg`ulotlari sharoitida yurish-turish qoidalari va normallarini o`zlashtirishni. Shunday qilib, mashg`ulotlar mazmuni ham ta'limiy ham tarbiyaviy vazifalarni ular birligida va o`zaro harakatda xal etishga yo`naltirilgandir. Har bir mashg`ulotdagi o`quv mazmunining hajmi uncha katta bo`lmaydi. U turli yosh guruhlardagi bolalarning xotira va qobiliyatlarini xisobga olgan holda belgilanadi. Masalan kuzatish chog`ida yangi obektlar bilan tanishtirishda kichik tarbiya yoshi guruhdagi bolalar 2-3 yorqin belgini eslab qolish , o`rta tarbiya Yoshi guruhiga mansub bolalar 3-4 tagacha katta tarbiya yoshi guruhdagilar esa 5-6 tagacha belgini eslab qolishga qodirdirlar. Maktabgacha ta’lim tashkilotlaridagi mashg`ulotlarning tuzulishida bilimlar, ko`nikma va malakalarni o`zlashtirishni tekshirish o`tkazilmaydi. Bu ish bolalarning mashg`ulotlaridagi faoliyatni kuzatish jarayonida bolalar faoliyati natijalarini tahlil qilishda shuningdek kundalik hayotda va bolala yutuqlarini turli ilmiy metodikalar yordamida o`rganish chog`ida amalga oshiriladi. Mashg`ulotlar barcha bolalar bilan yalpisiga olib boriladi. Bu uni tashkil etilishi va bolalar faoliyatiga rahbarlik qilishga aloxida e'tiborni talab qiladi.
