Metodik tavsiyasi

Download 307,06 Kb. bet 14/16 Sana 12.07.2022 Hajmi 307,06 Kb. #781048

Bog'liq
Qon va uning vazifasi.

1

T

R

O

M

B

O

T

S

I

T

N

7

P

Q

5

Q

O

N

P

L

A

S

T

I

N

K

A

S

I

8

P

L

A

Z

M

A

Z

Z

I

6

T

R

O

M

B

O

P

L

A

S

T

I

N

2G

E

M

O

F

I

L

I

Y

A

I

4

S

L

3

G

E

P

A

R

I

N

I

E

K

R

D

U

A

D

I

N

III- guruh:(Test TIMSS)
O’g’il bola va qiz bola egizaklar tug’ildi. Ularning genetik materiali haqidagi qaysi jumla to’g’ri sanaladi?
A) O’g’il bola va qiz bola genetik material faqat otadan o’tgan.
B) O’g’il bola va qiz bola genetik material faqat onadan o’tgan.
C) O’g’il bola va qiz bola genetik material ham otadan , ham onadan o’tgan.
D) O’g’il bolaga genetik material faqat otadan, qiz bolaga esa faqat onadan o’tgan.


IV- guruh:(Rasmlar bilan ishlash)Qonning shaklli elementlari qon hujayralarini rasmlariga qarab aniqlaydilar.

Guruh o’quvchilar fikri tinglanib, o’quvchilar baholanib boriladi.O’quvchilarning javoblarini jamlash va baholash. Baholashda guruh g’oliblari aniqlanadi va rag’batlantiriladi.
“Iste’dodlar”, “Zukkolar”, “Faollar” nominatsiyalari beriladi. Uyga vazifa: Rasmni chizish, keyingi yangi mavzusini o’rganib kelish.


III. Mavzu: Eritrotsitlar
Maqsadlar: a) ta’limiy: O’quvchilarga eritrotsitlarning tuzilishi, qon guruhlari haqida tushuncha berish.
b) tarbiyaviy: O’quvchilarning ilmiy dunyoqarashini kengaytirish, estetik, axloqiy tarbiya berish.
v) rivojlantiruvchi: O’quvchilarning organizmda eritrotsitlarning tarkibi, funksiyasi haqidagi bilimlari, kuzatish, darslik ustida mustaqil ishlash ko’nikmalarni rivojlantirish.
Dars tipi: yangi bilim va tushuncha hosil qilish Dars uslubi: kichik guruhda ishlash, aqliy hujum Dars jihozi: ko’rgazmali, kadaskop, rasmlar, plakatlar, tarqatma materiallar
Dars shiori: “Sog’ tanda – sog’lom aql”
Darsning tarkibiy qismlari
1.Tashkiliy qism: Salomlashish, davomatni aniqlash, o’quvchilarni guruhga bo’lish. 2. O’tilgan mavzuni so’rash. 3.Yangi mavzu bayoni
Dars rejasi
1.Tashkiliy qism (3 daqiqa) 2. O’tilgan mavzuni so’rash (12 daqiqa) 3.Yangi mavzu (16 daqiqa) 4. Mavzuni mustahkamlash ( 10 daqiqa ) 5.O’quvchilarni baholash ( 2 daqiqa ) 6.Darsni yakunlash ( 2 daqiqa ) I-guruh: Shifokorlar II- guruh: Fiziologlar III-guruh: Anatomiklar IV-guruh: Biologlar Dars “Bilimlar shohsupasiga yo’l” deb nomlanadi.
O’qituvchi: - Bilimlar shohsupasiga yetib borish uchun 58- poyezdidan foydalanamiz. Unga “Barkamol avlod yoshlari”ni taklif etamiz. Poyezd bir necha bekatlardan o’tib, bilimlar shohsupasiga borishi lozim. Bekatlarda 6ta to’siq bo’lib, to’siqlardan o’ta olgan barkamol avlod yoshlari bilimlar shohsupasiga chiqa oladi. Bu to’siqlar esa quyidagicha:
Didaktik o’yinlar haqida ma’lumot berish
Polikonteks metodi “Bilimlar shohsupasiga yo’l” olg’a!
1-to’siq Tezkor savollar O’tilgan mavzu yuzasidan savollar beriladi.
I-guruh. 1. Katta yoshdagi odamda necha lirt qon bo’ladi? ( 5litr ) 2. Qon hujayralari qayerda qayerda hosil bo’ladi ? (suyaklarning g’ovak modda qizil ilikda ) 3. Qonning shaklli elementlarini aytib bering. (eritrotsitlar, leykotsitlar, trombotsitlar)
II- guruh. 1. Qon plazmasining necha % suv? (90%) 2.Trombositlar haqida tushuncha bering. 3. Tromboplastin fermenti haqida tushuncha bering.
III- guruh. 1. Organik moddalarga nimalar kiradi? 2. Geparin va girudin moddasi qanaqa ahamiyatga ega ? 3. Gemofiliya qahday kasallik?
IV-guruh.1. Trombositlar qayerda hosil bo’ladi? (Suyaklar ko’migi va taloqda)2. Qon plazmasi solishtirma og’irligi qancha? (1,025-1,034) 3.Qanday paytda izotonik eritmadan foydalaniladi?
« Dikonteks metodi » 2- to’siq. Tezkorlik amalda Bunda ishtirokchilar odam organizmi organlar sistemasining ketma – ketligini qo’yib chiqishlari lozim.
I - guruh: Suyaklarning tuzilishi
Naysimon suyaklar yassi g’ovak g’alvirsimon
Yelka-bilak-tirsak-son-boldir tepa-ensa qovurg’a-to’sh-o’mrov yuqori jag’

Qo’l-oyoq-kaft-barmoq kurak-chanoq umurtqa-kaftusti peshona-bosh

II-guruh: III- guruh: Qon aylanish sistemasi organlari
Yurak o’ng va chap bo’lmachasi o’ng va chap qorincha arteriya vena kapillyar aorta
IV- guruh: Skelet muskullari
Bosh Bo’yin gavda qo’l oyoq

chaynash teriosti muskuli ko’krak yelka kamari son
mimika bosh o’mrov qorin qo’l boldir - so’rg’ichsimon muskuli
orqa oyoq panjasi
O’tilgan mavzuni yakunlab, bevosita yangi mavzu bilan bog’lab qisqacha tushuncha beriladi.
Yangi mavzu rejasi
1. Eritrotsitlarning tuzilishi.
2. Qon guruhlari
3. Qon quyish
Eritrotsitlar transport funksiyasini bajaradi. Ular organizmdagi barcha hujayralarga kislorod yetkazib beradi, moddalar almashinuvi natijasida hosil bolgan karbonat angidnd gazini o‘pkaga olib keladi.
Eritrotsitlarning tuzilishi. Eritrotsitlar - o‘rtasi ikki tomondan yupqalashgan disk shaklidagi qizil rangli yadrosiz hujayralar. Bunday shakl hujayra yuzasim kengaytirib, gaz almashinuvini yaxshilaydi. Ulaming o‘lchami juda kichik bo‘lib, millimetrning mingdan bir qismiga to‘g‘ri keladi. 1 mm3 qonda 4 6 mln, o’rtacha 5 mln dona eritrotsit bo‘ladi. Eritrotsitlar to‘rt oyga yaqin yashaydi (120 kun). Organizmda eritrotsitlar o‘t, jigar va terida saqlanadi. Bu organlarda eritrotsitlarning
70 % dan ko‘proq qismi saqlanishi mumkin. To‘qima va organlarda qonga ehtiyoj tug‘ilganida bu organlar zarur miqdorda qon beradi. Faoliyati tugab bo‘lgan eritrotsitlar jigarda va taloqda yemiriladi.

Qonning qizil rangi eritrotsitlar tarkibidagi gemoghbinga bogiiq.Gemoglobin kislorodni to'qimalarga tashiydi.Gemoglobin ikki qismdan iborat.Uning oqsil qismi globin, temir saqlovchi oqsilli qismi gem deyiladi.O’pka kapillarlarida gemoglobin kislorod bilan birikib oksigemoglobinni hosil qiladi.Kislorod bilan to'yingan qon och qizil tusda bo'lib, arteriya qoni deyiladi. To'qimalarda oksigemoglobin yana gemoglobin va erkin kislorodga parchalanadi. Erkin kislorod hujayralarga o'tadi.Kislorodini hujayralarga berib, karbonat angidrid gazi bilan to'yingan qon to‘q qizil bolib, vena qoni deyiladi.
Yangi eritrotsitlar qizil ilikda hosil boladi.Eritrotsitlar taloqda ham saqlanadi.To‘qimalarda qon kamayib ketganida taloqdan qonga kerakli miqdorda eritrotsitlar chiqariladi.Eritrotsitlar yoki ulardagi gemoglobin miqdori kamayib ketishi kamqonlikka olib keladi.Ko‘p qon yo‘qotish, to‘yib ovqat yemaslik, ay rim yuqumli kasalliklar ham kamqonlikka sabab bolishi mumkin, Kamqonlikni davolash qonda gemoglobin miqdorini me’yorga keltirish bilan bog‘liq. Buning uchun yaxshi
ovqatlanish, dam olish va toza havoda ko'proq sayr qilish zarur.
Qon gnruhlari. 1901-yili K. Landshteyner, 1907-yili Y. Yanskiy qonning eritrotsitlari tarkibida agglutinogen, plazmasi tarkibida agglutinin moddalari bo‘lishini aniqladilar. Bu moddalar agglutinogen Ava B, agglutinin a va fi dan iborat. Binobarin, bitta odam qonining eritrotsitlari va plazmasida agglutinogen A va agglutinin a yoki agglutinogen Вva agglutinin fi bolmasligi kerak. Normada agglutinogen Ava agglutinin fi yoki agglutinogen Вva agglutinin a bolishi mumkin. Agglutinogen A vaВbolgan qonda agglutininlar umuman bolmaydi. Aksincha, agglutinin a va.fi bo'lgan qonda agglutinogenlar umuman bo‘lmaydi. Ana shunga ko‘ra, barcha odamlar qoni to‘rt guruhga bo’linadi.

Download 307,06 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: