Менга берилган материални ўзбек тилига таржимон қилганимда рус сўзларининг айримларини қуйидаги таржима қилиб ишлатганман

Психофизик ортиқчалик
кўзимизнинг кўриш қобилиятига 
асосланган, яъни тасвирдаги маълумотнинг айрим қисмидаги 
маълумот йўқотилиши унинг сифатига сезиларли даражада 
таъсир этмаслиги мумкин. Масалан: кўз ёруғлик ўзгаришидан 
кўра ранг ўзгаришини камроқ сезади. 
Бундан ташқари инсон кузатиш даврида биринчи бўлиб 
тасвирнинг муҳим қисмини (объект контурини ёки текстлар 

---

81 
зонасини) топишга ҳаракат қилиши аниқланган ва унинг 
комбинациясидан 
ниманидир 
билишни, 
шакллантиришни 
истайди. Бу холатда элементларнинг ёруғлиги ва рангги иккинчи 
даражали бўлиб қолади. 
Тузилмавий 
ортиқчалик 
3.2-расмда 
кўрсатилган 
холатдагидек, тасвирнинг айрим қисмларида пайдо бўлади. Буни 
йўқотиш учун тасвир сканер қилиниб, қайтариладиган қисмлари, 
фрагментлари (фракталлари) аниқланади ва улар аввал 
аниқланган фрагментлар ифодасига алмаштирилади ҳамда шу 
орқали 
узатилаётган 
маълумот 
ортиқчалик 
ҳажми 
камайтирилади. 
 
3.2-расм. Тузилмавий ортиқчаликни кўрсатувчи мисол 
 
Вақтли ёки кадрлар аро ортиқчалик
битта видеосюжет 
вақтида икки қўшни кадр орасидаги фарқ нисбатан сезиларсиз 
бўлиши сабабли (3.3- расм), телевизион тасвир маълумотида 
асосий кадрга нисбатан кадрлар фарқини узатиш амалга 
оширилса,видео оқимдаги сиқиш коэффиқиентининг катта 
қийматга эришиш имкони яратилади. Амалиётда кадрлар аро 
фарқ қўлланилмайди, чунки расмнинг жойлашишининг ўзгариши 
тасвир пикселлар координаталариниг ўзгаришига олиб келади ва 
кадрлар фарқининг ошиши келиб чиқади ҳамда бу ўз навбатда 
кадрлар орасидаги маълумотнинг ўсишига олиб келади.

---

82 
3.3-расм. Видеосюжетдаги қўшни кадрлар ва улардаги 
кадрлар аро фарқининг кўриниши. 
Шу сабабли амалиётда қўшни тасвир фрагментларини 
компенсациялашга асосланган мураккаб кадрлар аро фарқларни 
аниқловчи усуллар қўлланилади. 
Биринчи кадр тасвиридаги фрагментларни кейинги 
кадрнинг тахминий силжитиш зоналарида излаб топиш асосидаги 
усулдир. Агар шундай ўхшаш фрагментлар аниқланса, кейинги 
кадр ўрнига силжиш координатларигина берилади холос. Мисол 
учун: 16х16 пикселли 255 байтли блок, бор йўғи 1-2 байтли 
координатани кўрсатувчи код билан алмаштирилади. 
Бу холатда видеооқим тузилмаси ортиқчалиги йўқотилган 
таянч кадридан иборат бўлиб, қолганлари эса кадр ичидаги 
ўзининг ортиқчаликлари йўқотилган ва қўшимча битта ёки бир 
неча ортиқчаликни йўқотиш турлари қўлланилган ҳамда бир 
вақтда тасвир блокларининг ўзаро силжишлари ва кадрлар 
орасидаги фарқни кўрсатувчи маълумотлардан ташкил топади. 
Айтилган амаллар МPEG стандарти оиласига тегишли ва шунга 
ўхшаш кодекларда қўлланилади. Бугунги кунда эффективлиги 
хилма хил бўлган, видеомаълумотларни сиқишнинг кўплаб усул 
ва алгоритимлари ишлаб чиқилган ва улар турли сифат 
кўрсатгичларига, қўлланилган алгоритмлар мураккаблигига 
ҳамда тезкорлига боғлиқдирлар. 
Шундай қилиб, тасвир сигналини шакллантириш ва 
ўзгартириш жараёнида қуйидаги йўналишларни келтириш 
мумкин: 
