|
5. RAQAMLI TELEVIZION SIGNALLARNI ALOQA KANALLARI ORQALI UZATISH
5.1. Raqamli televizion signallarni aloqa kanallari tizimi orqali uzatishga bo‘lgan talablar
Raqamli televizion signallarni uzatishdagi asosiy talablardan biri mavjud analog televideniye aloqa kanallaridan foydalanishni ta’milashdir.
Buni talabni bajarmaslik juda katta moliyaviy xarajatlarga olib keladi, chunki raqamli televideniye uchun yangi chastota diapazonlarini biriktirish, uzatuvchi va qabul qiluvchi qurilmalarni, antennalarni almashtirish, keng polosali uzatgichlar va televideniye qabul qilgichlarni yaratish kerakligiga olib kelar edi. Bu yerda avval aytilgandek, MPEG - 2 koderining chiqishida maksimal bitreyt qiymat 15 Mbit/s yetadi.
Signalning amplitudasi ikki qiymatini qabul qilishi mumkin amplituda manipulyatsiyasi hosil qilinganda aloqa kanali orqali uzatishdagi samaradorlik 1 (bit/s) Gs bo‘lishi mumkin. Demak raqamli televizion signalni uzatish uchun kerak bo‘ladigan chastota polosasi 15 MGs bo‘lishi lozim, bu esa standart televideniye kanalining uzatish polosaning sezilarli darajada kengaytirishni talab qiladi. (O‘zbekiston va MDX davlatlarida 8MGs, Yevropa, AQSH,Yaponiyada 6 MGs)
Shuning uchun ham raqamli televizion signallarini uzatishda,ya’ni chastotalar polosasidan samarali foydalanishda, ayniqsa bir necha oddiy aniqlikdagi signallarni bitta kanalda uzatish yoki yuqori aniqlikdagi televizion signallarni uzatish uchun murakkab modulyatsiyalarni qo‘llashga to‘g‘ri kelar edi.
Bundan tashqari analog televideniyedagi oniy qiymatlari uzatiladigan to‘liq rangli televizion signal (TRTVS) va ovoz tashkil etuvchisidan farqli ravishda raqamli televideniye tizimida, aloqa kanali orqali, alohida televizion programmalarning(programma oqimlari) siqilgan raqamli oqimlari uzatiladi. Bunda programma oqimi video, audio va qo'shimcha ishchi axborotlar signallarini birlashtirgan yakka transport oqimini tashkil etadi.
MPEG - 2 ning transport oqimi 4ta programma oqimini o‘z ichiga oladi va MPEG-4 transport oqimi esa 8 - 12ta programma oqimini oladi.
Transport oqimining xalaqitbardoshligini oshirish muhim vazifa, chunki xalaqitlar analog televideniye ko‘rsatish sifatini yomonlashtirsa, raqamli axborotning xalaqit signallari orqali buzilishi tasvir va ovozni juda katta buzilishlariga yoki televizion axborotlarni umuman yo‘qolishiga olib kelishi mumkin. Amaliyotda bu ko‘rsatuv kadrlarining “qotib qolishi” yoki ularda mozaikali (chaplashib ketgan) kadr paydo bo‘lishiga olib keladi.
Shunday qilib, raqamli televizion kanallarda, xalaqitbardoshlik yetarli darajada ta’minlanmasa, ular normal faoliyat ko‘rsatishlari mumkin emas. Shuning uchun xatoliklar paydo bo‘lish sabablarini ko‘rib chiqamiz:
– xalaqitlar -shovqinlarning tabiiy har xil turlari (issiqlik shovqini, zaryadlar tashuvchilarning generatsiya - rekombinatsiyasini shovqini, kasriy shovqini va h.k), ular asosan qabul qilgichlarning kirish kaskadlarida namoyon bo‘ladilar;
– industrial va atmosfera xalaqitlari (qisqa ko‘rinishdagi, yoysimon razryadlanishlar -payvandlash apparatlarida, elektr transporti vositalarida, momaqaldiroq vaqtida);
– interferatsion xalaqilar -qo'shni xududlarda xuddi shu chastotalarda ishlaydigan radio uzatgichlardan chiquvchi xalaqitlar;
– ko‘p nurli radioto‘lqinlardan hosil bo‘luvchi xalaqitlar-yerning usti, qurilish imoratlari,metall sathlardan va h.k. qaytgan radioto‘lqinlar.
Shunday qilib, xalaqitlar birlamchi va paketli (guruhli) bo‘lishlari mumkin.
Birlamchi (yakka) xatolar bir biriga bog‘liq emas va paketli xatolar birdaniga bir necha qo'shni ikkilik simvollarni bo‘lishi mumkin. Misol uchun: ko‘p uzoq davom etgan impuls xalaqitlar tasvir signalida kema ket kelayotgan bir necha ikkilik simvollarni barchasini nolga yoki birga aylantirishi mumkin.
Xalaqitlardan saqlanishning an'anaviy usullari: televizion signallarning uzatgichlari quvvati oshirish, antennalarni ayni holatga mos keluvchi ko‘rsatgichlarini ta’minlash, qabul qilgich qurilmalarida kichik shovqin chiqaruvchi detallarni qo‘llash, sovitish qurilmalarini ishlatish (ventilyatsiya qo‘llash), qo'shni xududlarda chastota taqsimlanishini optimallashtirishlardir
Raqamli signallar uzatilganda esa, xalaqitlarni kamaytirish uchun, xalaqitlarning paydo bo‘lishini aniqlovchi va ularni yo‘qotilishini amalga oshiruvchi maxsus kodlarning foydalanish mumkin.
Bundan tashqari tanlangan modulyatsiya usuli ham xalaqitlarni kamaytirishga yo‘naltirilgan bo‘lishi lozim. Shuning uchun ham raqamli televideniyeda signallarni uzatish usullari analog televideniyedan tubdan farq qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
