Менделеевнинг кимёвий элементлар даврий қонуни

13. "Камбағал" руда 
1930 йилда рус инженери Кержавин музей экспонатида Урал темир 
руда конларидан олинган руда намунасида қуйидаги ёзувни кўриб қолади
“Камбағал темир рудаси. Темирнинг миқдори - 21 % “. Бу руда намунаси 
билан инженер қизиқиб қолади ва уни боксит минерали намунаси билан 
солиштириб, улар бир - бирига ўхшашлигини сезади. Бу «камбағал
руда»ни анализ қилиб кўрилса, у бокситнинг аъло сифатли намунаси
бўлиб чиқади. Шундай қилиб, инженер Кержавин бокситнинг янги
конини топади, бу эса мамлакатда алюминий ишлаб чиқаришни 
ривожланишига катта туртки бўлади. 
14. “Кумушча”, платинанинг очилиши ҳақида 
XVII асрнинг ўрталарида испанияликлар Платино-даль- Пино дарёси 
(Колумбия) қумларидан олтин ажратиб олиш жараёнида номаълум 
«кумушсимон» оғир металлни учратадилар. Бу металл олтин қазиб 
олувчиларни умуман қизиқтирмас, аксинча уларга олтинни тоза холда 
олишга ҳалақит берар эди. Испанларнинг бу металлга шундай бефарқ 
бўлишганлигини унинг номидан билса бўлади. Бу металлни платина испанча 
«плато» — кумушча деган маънони англатади. 
- 38 - 

---

Тез орада, испан заргарлари бу платинани олтин билан яхши қотишма 
ҳосил қилшини билишиб, улар олтиндан ясалган заргарлик буюмларга ва 
олтин тангаларга платинани қўшганлар. 
Заргарлар хийласини билиб қолган испан қироли барча мавжуд 
платина захираларини йўқотишга фармон беради ва барча платиналар халқ 
гувохлигида денгизга ташлаб юборилади. Ҳозирги кунда платина олтин 
каби ниҳоятда нодир қимматбаҳо металл ҳисобланишини илгари
испан қироли билмаган эди-да. 
Билганда эди ... ? 
- 39 - 

---

III. 
Даврий жадвал, элементлар ва атом
тузилишига оид тестлар